Đấu pháo cấp chiến dịch đã trở thành một phần quan trọng của chiến tranh từ nửa cuối thế kỷ 20. Các chiến dịch quân sự lớn đều mở màn bằng những cuộc đấu pháo khủng khiếp. Bên nào giành chiến thắng trong cuộc đấu pháo này gần như nắm cơ hội giành chiến thắng toàn cuộc.
Đặc biệt, trong chiến tranh tại Việt Nam, đấu pháo cấp chiến dịch đã trở thành nhân tố rất quan trọng trong việc chi viện hỏa lực hạng nặng cho các lực lượng tấn công hay phòng thủ. Chiến trường Việt Nam đã chứng kiến cuộc chạm trán giữa những loại pháo mặt đất hiện đại nhất thế giới thời đó.
Trong các loại pháo mặt đất tham chiến tại Việt Nam, cuộc chạm trán giữa pháo tự hành M107 175mm của Mỹ và M46 130mm của Việt Nam được xem là tiêu biểu. Đây là 2 loại pháo có tầm bắn xa nhất thời đó.
M107 175mm tại Bảo tàng chứng tích chiến tranh, TP.HCM, có hỏa lực mạnh nhưng tốc độ bắn quá chậm khiến "vua chiến trường" tỏ ra lép vế trước các loại pháo cỡ nòng nhỏ hơn nhưng có tốc độ bắn nhanh như M46 130mm.
Pháo tự hành M107 175mm là loại pháo mặt đất có cỡ nòng lớn nhất tại chiến trường Việt Nam, nó được mệnh danh là “vua chiến trường” bởi sức mạnh hỏa lực ghê gớm của nó.
M107 có chiều dài tổng thể 11,25 mét, rộng 3,15 mét, cao 4,47 mét, trọng lượng 28,2 tấn. Nó được trang bị pháo M113 cỡ nòng 175mm đặt trên khung gầm xe M578.
Tầm bắn của pháo M107 175 mm khoảng 34 km được trang bị đầu đạn nặng 79 kg với bán kính sát thương hơn 50 mét. M107 được VNCH sơn chữ “vua chiến trường” trên nòng pháo nhằm phô trương sức mạnh của nó. Để vận hành ông “vua chiến trường” này khá vất vả, cần đến khẩu đội pháo lên đến 13 người.
Trên xe có 2 giá đỡ phía sau để chứa đầu đạn, 3 người đứng trên xe chịu trách nhiệm đẩy đầu đạn, liều phóng sau đó khóa nòng lại, những người còn lại vận chuyển đầu đạn, liều phóng, thông nòng sau khi bắn. Họ phải chạy ra khỏi xe một đoạn khá xa để bắn pháo vì xung lực sau khi viên đạn rời khỏi nòng rất lớn.
Để nạp đạn, nòng pháo buộc phải hạ xuống, sau khi nạp đạn xong nòng pháo lại nâng lên để bắn, tốc độ bắn tối đa chỉ có 2 phát/phút, trung bình một phát/phút.
M107 được Mỹ điều động đến tham chiến tại Việt Nam vào năm 1968 và nhiệm vụ của nó là phải chế ngự “voi sắt” M46 130mm của quân đội Việt Nam.
Pháo M46 khai hỏa trong chiến dịch Quảng Trị năm 1972, tuy cỡ nòng không bằng M107 nhưng tốc độ bắn nhanh hơn đã tạo cho M46 ưu thế vượt trội về hỏa lực.
Về phía ta, M46 130mm là loại pháo kéo xe nòng dài và mỏng được đưa vào sử dụng trong quân đội Liên Xô từ năm 1954. Ngay thời điểm nó ra đời, không một loại pháo mặt đất nào đủ sức đọ về tầm bắn.
Pháo M46 1300 được gắn trên một khung có 2 bánh xe bọc cao su, có thể kéo đi bằng xe tải hay xe thiết giáp. Hệ thống hãm giật 2 xilanh được đặt trên và dưới nòng pháo. Pháo có một khiên chữ V bảo vệ tổ pháo, tuy nhiên khả năng bảo vệ của khiên này khá hạn chế và tổ đội dễ bị tổn thương trước đạn đối phương.
Hàng loạt pháo M46 đang khai hỏa mở màn chiến dịch giải phóng Buôn Mê Thuột tháng 3/1975. Ảnh: VTV.
M-46 là loại pháo nòng súng dài và mỏng, bắn góc thấp, cho phép tầm bắn xa có thể tới 27,5 km, đến 38 km nếu dùng đạn pháo tăng tầm, sơ tốc đạn lớn nên khả năng bắn gián tiếp của súng rất tốt.
Pháo cũng có khả năng chống tăng cực kỳ lợi hại khi bắn trực tiếp với khả năng xuyên giáp đáng kinh ngạc. Đặc biệt, pháo được trang bị hệ thống hồng ngoại nhìn đêm để hỗ trợ khả năng bắn trực tiếp.
Hạ bệ ông vua chiến trường
M107 175mm tuy có tầm bắn xa, hỏa lực mạnh nhưng tốc độ bắn lại quá chậm và không có khả năng bắn gián tiếp. Trong khi đó, M46 130mm tầm tương đương M107 nhưng tốc độ bắn nhanh hơn rất nhiều, tốc độ bắn trung bình 5 phát/phút, tối đa 8 phát/phút. Với đấu pháo tay đôi, tốc độ bắn chính là nhân tố quyết định.
Trong những cuộc đấu pháo tay đôi tại những chiến dịch lớn như Khe Sanh, Quảng Trị, Đường 9 Nam Lào, chiến dịch Hồ Chí Minh, pháo M107 luôn tỏ ra lép vế trước M46.
Cùng với các loại pháo mặt đất khác như D74 122mm, pháo M46 đã tạo cho quân đội Việt Nam lợi thế áp đảo về pháo binh, điều đó đã góp phần quan trọng trong công cuộc giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.
Ngày nay, pháo kéo xe M46, D74 122mm cùng với các loại pháo tự hành khác vẫn là loại pháo chủ lực cấp chiến dịch của quân đội nhân dân Việt Nam.
ĐIỂM DANH VŨ KHÍ SIÊU HIỆN ĐẠI CỦA QUÂN ĐỘI VIỆT NAM
