Góc khuất trong chiến dịch chống thuốc lá toàn cầu

GD&TĐ - Ngành công nghiệp thuốc lá toàn cầu muốn “phát minh” lại thứ mà họ tuyên bố là “Những sản phẩm ít gây ô nhiễm”. Thậm chí hãng Philip Morris còn tài trợ cho một quỹ chống thuốc lá nhằm giúp người ta ngừng hút thuốc lá. Nhưng thực sự công ty này có phải thiện chí đến như thế?

Sinh viên Ấn Độ giơ cao biểu ngữ chống hút thuốc lá nhân “Ngày thế giới không hút thuốc lá” ở Kolkata (Đông Ấn Độ), vào ngày 27 tháng 5 năm 2018. Ảnh: Piyal Adhikary / EPA-EFE
Sinh viên Ấn Độ giơ cao biểu ngữ chống hút thuốc lá nhân “Ngày thế giới không hút thuốc lá” ở Kolkata (Đông Ấn Độ), vào ngày 27 tháng 5 năm 2018. Ảnh: Piyal Adhikary / EPA-EFE

Có những mưu toan gì đang ẩn giấu đằng sau các điếu thuốc lá? Mời bạn đọc cùng khám phá bài viết bên dưới.

Tuyên bố của “trùm” Philip Morris

Nghe có vẻ rất kêu. Hiện tại bất kỳ ai truy cập vào trang web của Philip Morris International đều sẽ đọc được thông tin rằng “hoàng đế thuốc lá” là công ty giàu nhất và quyền lực nhất trên thế giới và đang muốn bán ít đi các sản phẩm thuốc lá trong tương lai, không sớm hơn hay muộn hơn.

Sau hàng thập kỷ lũng đoạn ngành công nghiệp chất gây nghiện nicotine, gần đây Philip Morris tuyên bố hùng hồn: “Xã hội mong đợi chúng ta hành động có trách nhiệm hơn. Đó là điều mà chúng ta cần làm, là tạo ra tương lai không khói thuốc”, dẫn lời của ông ông André Calantzopoulos, CEO của Philip Morris.

Calantzopoulos đã đoạn tuyệt với thuốc lá và khuyến nghị khách hàng cũng nên làm như thế. Hơn thế nữa, ông Calantzopoulos đã quyết định xúc tiến chiến dịch không hút thuốc lá. Ông Calantzopoulos hứa hẹn rằng công ty Philip Morris sẽ chi 1 tỷ USD mỗi năm để tài trợ cho quỹ mới.

Máy hút thuốc lá điện tử Iqos được quảng cáo là an toàn của hãng Philip Morris International. Ảnh: The Guardian
Máy hút thuốc lá điện tử Iqos được quảng cáo là an toàn của hãng Philip Morris International. Ảnh: The Guardian

Người khổng lồ và gã tí hon

Hầu hết các luật bảo vệ người không hút thuốc tại các quốc gia phương Tây đều có công của ông Derek Yach. Yach đang bắt tay với những người cùng chí hướng như Calantzopoulos – người được xem là nhân vật phản diện trong bối cảnh chống thuốc lá. Hao hao như James Bond chống Mafia.

Yach từng cảnh báo chống lại những người như ông: năm 2001, Yach từng kêu gọi các nhà nghiên cứu chớ bị lóa mắt bởi đồng tiền và bị các đại công ty “mua chuộc”. Bây giờ Yach đang ngồi trong miệng hùm, nhưng ông quả quyết: “Lần này, nó khác. Tôi vẫn giữ vững lập trường của mình, ngành công nghiệp thuốc lá phải thay đổi”.

Các ông trùm trong ngành công nghiệp thuốc lá thừa hiểu rằng: thuốc lá cổ điển đang bị loại bỏ tại nhiều nơi trên thế giới, bởi vì chúng quá nguy hiểm, cứ một người hút thì người hít khói cũng phát bệnh; mỗi năm khói thuốc lá đầu độc chết hơn 7 triệu người trên thế giới. Để tránh sụt giảm doanh số và các lệnh cấm của chính phủ, tất cả các công ty thuốc lá đang đầu tư hàng tỷ USD vào các sản phẩm nicotine được cho là ít gây hại chẳng hạn như thuốc lá điện tử.

Yach nói rằng, ông không thể ngừng hay thay đổi bất kỳ chương trình nghiên cứu nào, không có quyền để phủ quyết, hủy hay giảm số tiền theo hợp đồng. Dữ liệu của tất cả nghiên cứu sẽ được quỹ FSFW thanh toán, ai cũng có thể tiếp cận, và dĩ nhiên là các nghiên cứu của Philip Morris cũng sẽ xuất hiện.

Có 3 vấn đề cấp thiết mà ông Yach muốn Philip Morris hiểu để không phải bận tâm khi lấy tiền của công ty này: Làm thế nào để nông dân trồng cây thuốc lá chuẩn bị tốt hơn cho công ty nếu như nguồn cung thuốc lá ít hơn? Làm thế nào để kích thích cai nghiện thuốc lá thành công? Rủi ro thực sự của thuốc lá trong tương lai là gì, đến từ chính Philip Morris hay các nhà sản xuất khác?

Nhà dịch tễ học Derek Yach phân tích: “Chúng tôi cần các nghiên cứu quy mô lớn, để hiểu chính xác chuyện gì xảy ra trong cơ thể sau 6 tháng hút thuốc, sau 12 tháng, sau 18 tháng. Phải mất tới 50 năm, các bác sĩ độc lập mới nhận ra rằng chất nicotine có tác động gây ung thư mạnh”.

Ông Derek Yach là chủ tịch của Qũy vì một thế giới không hút thuốc lá (FSFW), cơ quan được trao ngân sách hoạt động bởi công ty sản xuất thuốc lá lớn nhất thế giới là Philip Morris International. Ảnh: FSFW
 Ông Derek Yach là chủ tịch của Qũy vì một thế giới không hút thuốc lá (FSFW), cơ quan được trao ngân sách hoạt động bởi công ty sản xuất thuốc lá lớn nhất thế giới là Philip Morris International. Ảnh: FSFW

Thuốc lá điện tử có thực sự an toàn ?

Theo tuyên bố của hãng Philip Morris, thì hơn 3,7 triệu người trên thế giới giờ đang chuyển qua dùng Iqos. Philip Morris cũng gửi 2 triệu trang tài liệu cho FDA (Mỹ) nhằm xin phép được phổ biến Iqos tại Mỹ. Các nhà phân tích đang dự báo rằng sản phẩm mới của Philip Morris sẽ nhanh chóng cất cánh. Iqos là một thanh nhựa nhẹ với pin tích hợp.

Không giống như các sản phẩm thuốc lá điện tử khác, sản phẩm Iqos có chứa một chất lỏng nicotine dễ bay hơi. Chất lỏng này sẽ được làm nóng ở nhiệt độ 350 tức là chỉ bằng một nửa điều kiện nhiệt độ so với thuốc lá thông thường. Theo hãng Philip Morris thì quy trình này sẽ tạo ra hơn 90% lượng khói ít độc tố vì thuốc lá không được đốt cháy. Những sản phẩm không được đốt cháy như Iqos sẽ không tạo ra lửa và tro, không để lại mùi hôi trong miệng người hút.

Và đối với người hút thuốc lá thì Iqos nhìn hay hơn thuốc lá điện tử vì cái bình xịt chứa nicotine của nó được đặt ngay trong sản phẩm và có cảm giác như khói thuốc lá bình thường. Các nghiên cứu độc lập về tác hại của thuốc lá điện tử vẫn còn khá hiếm. 5 nhà nghiên cứu Thụy Sỹ gần đây đã cho công bố công trình đầu tiên của họ trên tạp chí Jama rằng: ngay cả với dạng thuốc lá Iqos khi được xét nghiệm trong phòng thí nghiệm thì vẫn để lộ ra những chất nguy hiểm khi chúng được đốt nóng bởi nhiệt độ cao.

Trong thuốc lá điện tử Iqos, các nhà khoa học tìm thấy có đến 84% nicotine, 74% formaldehyde và 295% Acenaphtens. Và các nhà nghiên cứu Thụy Sỹ hết sức bức xúc khi biết rằng: Philip Morris đang lừa dối khách hàng, rằng Iqos không tạo ra khói, nhưng khói tỏa ra vẫn là khói thuốc lá thứ thiệt.

Ông Derek Yach nói rằng, ông không đọc báo cáo trên tạp chí Jama nên không bình luận về nó, song ông cũng bình luận rằng: “Iqos là sản phẩm mới”. Hiện một số dạng thuốc lá điện tử tốt hơn cũng đang được phát triển. Nhà dịch tễ học Derek Yach phát biểu: “Những gì đang diễn ra tại các phòng thí nghiệm nghiên cứu của các công ty thuốc lá với các gói đầu tư lên tới nhiều tỷ USD cho thuốc lá tương lai, hiện đang vượt xa sự tưởng tượng của WHO cách đây 20 năm.

Nó cũng giống như sự đảo lộn của ngành công nghiệp xe hơi khi xe hơi điện ra đời, các thiết bị hút nicotine mới cũng đã đẩy mạnh sự phát triển của ngành công nghiệp thuốc lá cùng phong trào chống hút thuốc lá”. 

Tin tiêu điểm

Đừng bỏ lỡ