(GD&TĐ) - Một cuộc toạ đàm mang tên “Sách- phương tiện giao tiếp tinh tế giữa cha mẹ và con” vừa diễn ra tại Hà Nội. Qua sự trao đổi của TS giáo dục Nguyễn Thuỵ Anh, các bậc phụ huynh không những biết cách xây dựng thói quen đọc sách cho trẻ, giúp trẻ luôn coi sách là người bạn ấm áp, tin cậy mà qua đó, các bậc phụ huynh còn được trang bị những kỹ năng: đọc sách, sử dụng và khai thác sách, chọn sách cho con, giúp con vui với sách...
Trẻ em nên tiếp xúc với sách từ sớm
 |
| Đọc sách cùng con để gửi gắm những thông điệp ý nghĩa |
Chia sẻ về kinh nghiệm truyền niềm đam mê đọc sách của bố mẹ cho con cái, TS Nguyễn Thuỵ Anh cho biết: Ngay từ khi con 3 tháng tuổi bà đã đọc sách cho con nghe. Chất giọng trầm bổng của mẹ và câu chuyện trong cuốn sách khiến con bà bị thu hút. Khi dừng lại, cháu bé đã đập chân tay đòi mẹ đọc tiếp. Vì vậy theo bà, trong sự phát triển của một đứa trẻ, sách xuất hiện càng sớm càng tốt.
TS Nguyễn Thuỵ Anh cũng “bật mí” với các phụ huynh một điều thú vị: trên thị trường có bán nhiều loại sách làm từ vải hay một số chất liệu giấy mà không mang hại cho trẻ sơ sinh. Chính vì vậy, khi cho con tiếp xúc với sách mà thấy con xé sách hay gặm sách thì bố mẹ cũng không nên lo lắng. Bởi biết đâu, đây cũng là cách tiếp cận với sách của con từ nhỏ, sau này khi lớn lên, trẻ sẽ có những nhận thức khác.
Các nhà tâm lý cũng cho rằng, việc đọc sách nên bắt đầu từ lúc 0 tuổi. Bởi tiềm năng của trẻ là vô hạn. Tiềm năng vô hạn của đứa trẻ từ khi biết nhận thức đến khi sáng tỏ đều cần bạn chăm chút, uốn nắn, kiên trì bền bỉ và việc đọc sách hàng ngày cũng cung cấp cho bạn biết bao nhiêu tri thức.
Rõ ràng, qua việc đọc sách cùng con cũng cho thấy nhiều tích cực khác. Bố mẹ cũng có cơ hội thêm hiểu con thích gì, đang quan tâm đến điều gì, có những khả năng đặc biệt nào, có gì cần hỗ trợ. Ngược lại, bố mẹ có thể thông qua việc cùng con đọc sách để gửi gắm những bài học nhỏ, những hướng dẫn về kỹ năng sống, hướng dẫn cách học và điều chỉnh cảm xúc của con, đồng thời có cơ hội cho con biết nhiều thông tin về cảm xúc của bản thân mình, những lo lắng mong muốn tự hào, vui sướng, buồn khổ... mà không phải lúc nào cũng dễ dàng truyền đạt lại cho trẻ.
Việc bố mẹ giúp con đọc sách cũng không bao giờ là muộn. Bố mẹ hãy thường xuyên mua sách cho con, lập tủ sách riêng không chỉ cho bố mẹ mà còn cho cả con và sau đó giao cho bé quản lý. Tuỳ theo độ tuổi, con trẻ sẽ được làm những việc như ghi chép lại tủ sách như một thủ thư với số lượng sách nhiều hay ít, phủi bụi, bọc bìa cho sách... Những công việc này sẽ giúp trẻ cảm thấy tự hào khi được sở hữu sách và cảm thấy mình cần phải có trách nhiệm với tủ sách và rèn luyện tính cẩn thận.
Điều quan trọng và đặc biệt nhất khi cùng con đọc sách đó là cha mẹ được sát cánh, đồng hành cùng con qua những trang sách ấu thơ và xây dựng được mối đồng cảm giữa hai thế hệ, hướng dẫn con cách sống, cách đối mặt với mọi tình huống trong cuộc sống, tìm ra được cách tiếp cận con tốt nhất và tinh tế nhất.
Kỹ năng cơ bản hướng dẫn con đọc sách
 |
| Tiếp xúc với sách sớm sẽ có lợi cho trẻ |
Thực tế cho thấy, nhiều bậc phụ huynh khá quan tâm đến vấn đề đọc sách cho con. Hàng loạt câu hỏi xung quanh vấn đề đọc sách của con đã được đặt ra như: Làm sao để lựa chọn được đúng sách cho con trong bối cảnh có quá nhiều sách của các nhà xuất bản khác nhau. Sách nào phù hợp với từng độ tuổi? Chọn sách ra sao để không tốn tiền cho bố mẹ, không mất thời gian của con? Làm thế nào để trẻ thích sách? Kỹ năng hướng dẫn con đọc sách ra sao?... Cũng chính bởi thiếu những kỹ năng cơ bản trong việc làm tưởng như đơn giản ấy mà không ít phụ huynh, hiểu vấn đề một cách khá đơn giản chỉ là đưa tiền để con tự mua sách theo nhu cầu, hoặc mua thật nhiều sách cho con rồi “thả nổi” cho con tự đọc và giữ sách đến đâu thì không kiểm soát.
Tâm sự về cách truyền tình yêu sách của người cha đối với mình, TS Nguyễn Thuỵ Anh đã kể lại câu chuyện đầy ý nghĩa: Ngày còn nhỏ, bố chị thường xuyên mua sách tặng con gái. Trên mỗi quyển sách bố thường ghi lại những cảm xúc khác nhau kèm theo thời gian, thời điểm cụ thể. Năm 1979, trước cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc, bố chị cũng ghi vào cuốn sách đề tặng chị: “Bố đang rất lo lắng”. Khi đó, cô bé Thuỵ Anh còn rất nhỏ, không thể hiểu được những lời bố nói. Sau này khi lớn lên, đọc và hiểu, Thuỵ Anh cảm thấy thực sự xúc động trước sự tin yêu của người bố giành cho người con gái nhỏ khi xưa.
Trong xã hội phát triển, nhiều gia đình cha mẹ bận bịu thì vấn đề thời gian để cùng con đọc sách cũng là điều khó khăn. Tuy nhiên, các cha mẹ không nên quá lo lắng bởi chúng ta không nhất thiết phải đọc cùng con cả quyển sách dày hàng chục đến hàng trăm trang. Chỉ cần 15 đến 20 phút vào những ngày nghỉ cuối tuần để dành hoàn toàn vào việc đọc sách cho con. Vào những lúc đó, bố mẹ có thể đọc một đoạn văn để cùng giao tiếp với con những chi tiết trong đó như: hình ảnh, màu sắc, âm thanh để biết được khả năng nhận thức của con. Đằng sau mỗi câu chuyện có thể khơi gợi trí tưởng tượng, phát triển tri thức, cách suy nghĩ, kỹ năng sống... cho con bằng những câu hỏi thêm, những ý nghĩa được nhấn mạnh sâu hơn.
Trong thời đại công nghệ, việc trẻ em dùng Internet để đọc sách trên mạng thay vì đọc sách báo giấy cũng là điều nhiều bậc phụ huynh lo lắng vì chưa có hướng tiếp cận và hướng dẫn con đọc sách thế nào? TS. Thuỵ Anh cho rằng không nên cấm con chơi game, thậm có thể khuyến khích sử dụng Internet. Nhưng cha mẹ cần có sự trao đổi cùng con để liên tục hỗ trợ con trước mọi tình huống có thể xảy ra.
Trong khi hướng dẫn con đọc sách, bố mẹ cần lưu ý về không gian, ánh sáng, thời gian để đạt hiệu quả tốt nhất. Với trẻ càng nhỏ tuổi, thì việc đọc sách tương tác cùng con càng vô cùng cần thiết và hiệu quả. Với trẻ thích hát hò, nhảy múa, thích hành động hơn việc ngồi một chỗ đọc sách thì cha mẹ lại càng phải “sáng tạo” trong cách kéo con đọc sách. Cha mẹ có thể tự phổ nhạc vào bài học của con, hoặc cùng con diễn, bắt chước phong cách theo những nhân vật trong truyện...
Thông qua quá trình đọc sách, nghe kể chuyện... trẻ đã thu được rất nhiều từ vựng so với vốn từ mà đứa trẻ vốn nắm được, thậm chí cả việc sử dụng biện pháp tu từ. Do đó, đứa trẻ biết cách mô phỏng ngữ khí, cách nói, cách dùng từ của nhân vật trong sách để giao tiếp với mọi người xung quanh, làm phong phú, vui vẻ, và trọn vẹn cho các mối quan hệ giao tiếp giữa các cá nhân. Từ việc xem sách trẻ có những nhận thức về những chữ cái, sự khác biệt giữa các vật, sự hiểu biết về những khái niệm trừu tượng và cụ thể. Ngoài việc có thể giúp trẻ thấy được lợi ích của việc đọc sách, việc làm này còn tăng thêm lòng tự tin, lạc quan cho trẻ, cho trẻ quen với việc giao tiếp với mọi người... Chính vì vậy, cha mẹ hãy giúp con yêu sách, cùng con đọc sách. Sách thực sự là phương tiện giao tiếp tinh tế giữa cha mẹ và con cái.
Hà Linh
