Ngày 15/7, Ủy ban Tình báo của Hạ viện Mỹ đã công bố một tài liệu từng được xếp vào hàng tuyệt mật về vụ tấn công khủng bố ngày 11/9/2001.
Tài liệu dài 28 trang này, nằm trong bản báo cáo điều tra dài 838 trang của Quốc hội về các cuộc tấn công được công bố hồi năm 2002, mô tả chi tiết những cáo buộc về mối liên hệ giữa một số tên không tặc trong vụ 11/9 và những công dân Saudia Arabia đang ở Mỹ vào thời điểm đó. Tài liệu nêu rõ "trong khi đang ở Mỹ, một số không tặc đã liên lạc và nhận được sự hỗ trợ từ các cá nhân có thể có liên quan đến chính phủ Saudi Arabia".
Một số chi tiết về khả năng có sự can dự của Saudi Arabia trong vụ tấn công kinh hoàng này được tài liệu trên nêu ra gồm những ghi nhận về các mối liên hệ giữa những người Saudi Arabia ở California (Mỹ); một khoản tiền có thể được chuyển từ một gia đình hoàng gia của vương quốc này đến các không tặc; và thậm chí một tuyên bố về một quan chức thuộc Bộ Nội vụ Saudi Arabia từng ở cùng một khách sạn tại Virginia với một tên không tặc vào tháng 9/2001. Một đoạn của tài liệu cũng cho thấy đối tượng Omar al-Bayoumi, được cho là một quan chức tình báo của Saudi Arabia, đã gặp hai tên không tặc tại một địa điểm công cộng sau khi chúng đến San Diego (Mỹ) và đã "hỗ trợ đáng kể" cho hai tên này.
Zacarias Moussaoui, kẻ duy nhất bị kết tội đóng vai trò trực tiếp trong các vụ tấn công ngày 11/9/2001
Tuy nhiên, tài liệu, vốn bị giữ kín suốt hơn một thập kỷ qua này, lại không nêu bật được "bằng chứng rõ ràng" khẳng định sự can dự của Saudi Arabia trong vụ tấn công khủng bố khiến gần 3.000 người thiệt mạng bởi các thông tin trên vốn chưa được kiểm chứng độc lập khi được biên soạn. Do đó, giới quan sát nhận định tài liệu mật này là một bản tổng hợp các thông tin để phục vụ cho công tác điều tra sau này thay vì một sự kết luận đã được xác nhận.
Trước khi tài liệu trên được công bố, người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnest đã khẳng định văn bản này xác nhận không có bất kỳ bằng chứng nào chứng tỏ sự liên quan giữa chính phủ Saudi Arabia với nhóm không tặc trong vụ tấn công thảm khốc ngày 11/9.
Tương tự, vào tháng 6 vừa qua, Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) John Brennan đã khẳng định không có bằng chứng để cáo buộc Saudi Arabia có liên quan các vụ tấn công khủng bố ngày 11/9/2001. Ông cũng cho biết, Saudi Arabia đã trở thành một trong những đối tác chống chủ nghĩa khủng bố tốt nhất của Mỹ trong suốt 15 năm qua.
Trong khi đó, Ngoại trưởng Saudi Arabia Adel al-Jubeir đã hoan nghênh việc công bố tài liệu trên, đồng thời bày tỏ hy vọng kết quả điều tra trên sẽ giúp chấm dứt mọi nghi ngờ nhằm vào Saudi Arabia trong suốt 14 năm qua.
Trong vụ tấn công khủng bố nhằm vào hai tòa tháp của Trung tâm Thương mại thế giới tại New York, 15 trong số 19 tên không tặc là công dân Saudi Arabia. Hồi năm 2002, Saudi Arabia đã kêu gọi công khai báo cáo tuyệt mật này để đáp trả những cáo buộc rằng Saudi Arabia đồng lõa, hỗ trợ cho những kẻ khủng bố.
Việc công bố báo cáo nói trên mang tính quyết định đến việc thân nhân nạn nhân ở Mỹ có thể kiện chính phủ Saudi Arabia đòi bồi thường hay không. Dự luật này đã được Thượng viện Mỹ thông qua tháng 5/2016. Dù thế, Văn phòng Tổng thống Mỹ cho biết nhiều khả năng Tổng thống Obama sẽ phủ quyết dự luật vì lo ngại Saudi Arabia trả đũa kinh tế. Chính phủ Saudi Arabia đe dọa sẽ bán tống tài sản của mình ở Mỹ với trị giá hàng trăm tỉ USD nếu Mỹ cho phép dân kiện Saudi Arabia.
Thực tế dư luận Mỹ vẫn chỉ trích gay gắt lực lượng tình báo nước này và chính quyền nhiệm kỳ trước không xem xét nghiêm túc mối quan hệ của chính phủ Saudi Arabia với các tổ chức khủng bố.
Theo báo cáo công bố, một trong những lý do khiến cơ quan chức năng nắm thông tin rất hạn chế về quy mô hỗ trợ tài chính và các hỗ trợ khác của Saudi Arabia với các tổ chức khủng bố là bởi Saudi Arabia là đồng minh của Mỹ nên công tác điều tra không tiến hành quyết liệt.
Một số chính trị gia Mỹ hoan nghênh việc công bố tài liệu mật nhưng thừa nhận ngay cả việc này cũng không dễ chấm dứt được các tranh cãi kéo dài nhiều năm qua về vai trò của chính phủ Saudi Arabia trong khoảng thời gian trước khi xảy ra vụ tấn công ngày 11/9.
