Rắn biển (đẻn biển) được ghi nhận ở Việt Nam với khoảng 20 loài. Mỗi năm có khoảng 80 tấn rắn biển được khai thác và thu hoạch tại Vịnh Thái Lan.
Phần lớn chúng được sử dụng làm thực phẩm và làm thuốc. Việc khai thác này khiến các quần thể rắn biển tại đây suy giảm nghiêm trọng và có nhiều rủi ro cho ngư dân khi bị rắn biển cắn.
Nghiên cứu thực hiện từ năm 2009 - 2012 với mục đích thu thập số liệu và tìm hiểu các nguyên nhân suy giảm số lượng các quần thể rắn biển tại Vịnh Thái Lan, điểm nóng về đa dạng và khai thác các loài rắn biển.
Kết quả nghiên cứu về tình trạng khai thác, thu hoạch các loài rắn biển ở Vịnh Thái Lan, trong đó có Việt Nam được nhóm nghiên cứu Viện Hàn lâm Khoa học và công nghệ Việt Nam và Đai học Chicago, Đại học Miami (Mỹ) đăng tải trên tạp chí Conservation Biology tháng này.
Rắn biển được ngư dân các tàu đánh bắt thủy sản ngoài khơi thu lượm cùng với các loài thủy sản khác mà phần lớn là các tàu câu mực. Ngư dân sử dụng ánh sáng đèn điện có công suất lớn ban đêm để thu hút và câu mực. Ánh sáng này cũng "hấp dẫn" các loài rắn biển.
Mỗi tháng, ngư dân sẽ đi biển khoảng 15 - 20 ngày. Rắn biển được giữ sống trong các thùng nhựa và được bán cho các thương lái khi tàu cập bến.
Thương lái sẽ chọn lọc phân chia theo nhóm kích thước, đóng vào các hộp xốp có lỗ thông hơi để giữ sống và vận chuyển. Phần lớn số rắn biển này được trung chuyển qua Việt Nam và xuất khẩu sang Trung Quốc, một số ít được tiêu thụ tại các nhà hàng ở TPHCM và Vũng Tàu.
Số liệu điều tra và phân tích cho thấy có trên 220.000 con tương đương khoảng 80 tấn rắn biển được ngư dân địa phương thu hoạch hàng năm.
Rắn biển được chế biến thành các món ăn như súp, lẩu, hoặc chiên giòn. Ngoài ra chúng còn được ngâm với rượu để uống theo dân gian dùng chữa bệnh đau khớp, đau lưng, biếng ăn, mất ngủ, và tăng cường sức khỏe.
 |
| Rắn biển được phân loại bằng tay theo kích thước tại bến. Ảnh: Zoltan Takacs. |
Các loài rắn biển có nọc rất độc và có thể gây chết người khi bị cắn. Việc đánh bắt, khai thác, thu hoạch rắn biển vào ban đêm và đều bằng tay đã có nhiều rủi ro cho các ngư dân và nguy hiểm đến tính mạng khi không may bị rắn biển cắn.
Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy, nguyên nhân của sự sụt giảm các loài rắn biển có thể là do xu hướng khai thác quá mức trong nhiều năm qua.
