Một cựu quản lý của nền tảng mạng xã hội khổng lồ Facebook (FB) đã gây cú sốc lớn khi điều trần trước Thượng viện Mỹ hôm 6/10: Cô Frances Haugen cáo buộc rằng FB theo đuổi lợi nhuận hơn là an toàn, gây nhiều nguy hiểm, từ làm hại trẻ em đến xúi giục bạo lực chính trị, tiếp tay cho tin giả.
“Điều tôi thấy ở Facebook hết lần này đến lần khác, là có sự xung đột lợi ích giữa những gì tốt cho công chúng và điều gì tốt cho FB. Và FB, hết lần này đến lần khác, đã chọn để tối ưu hoá các lợi ích của mình, như kiếm nhiều tiền hơn” – Frances Haugen nói trước Thượng viện.
Frances Haugen năm nay 37 tuổi, là một nhà khoa học dữ liệu đến từ bang Iowa với bằng kỹ thuật máy tính và bằng thạc sĩ kinh doanh của Harvard. Trong 15 năm qua cô làm việc cho nhiều công ty trong đó có Google và Pinterest. Cô được FB tuyển vào năm 2019, và cô đồng ý vào làm nếu được làm nhiệm vụ chống tin giả, bởi cô đã mất một người bạn do những thuyết âm mưu trên mạng.
Cô đã bí mật copy hàng nghìn trang nghiên cứu nội bộ trước khi thôi làm việc cho Facebook. Theo cô, đó là bằng chứng cho thấy công ty đang nói dối công chúng về việc họ đã có tiến bộ trong việc chống lại sự thù ghét, bạo lực và tin giả.
Thuật toán của FB chọn những thông tin hiển thị dựa trên các nội dung mà người dùng từng xem, và tối ưu hoá những nội dung có thể dẫn tới sự tham gia hoặc phản ứng.
Song nghiên cứu của chính FB cho thấy, những thông tin nào gây thù ghét, chia rẽ thì dễ làm mọi người tức giận hơn so với các cảm xúc khác. “Và FB nhận ra nếu họ thay đổi thuật toán an toàn hơn, người ta sẽ dành ít thời gian vào FB hơn, bấm vào ít quảng cáo hơn và FB kiếm được ít tiền hơn” – Haugen nói.
Cô cho biết, FB hiểu những nguy hiểm với năm bầu cử 2020, vì thế họ bật hệ thống an toàn để giảm tin giả, nhưng nhiều thay đổi đó chỉ là tạm thời. Khi bầu cử vừa qua, họ lại mở cài đặt trở lại như cũ để ưu tiên phát triển hơn là an toàn.
Một trong những điều kinh khủng nhất là tác hại của FB với trẻ em. Theo Haugen, những bằng chứng về tác hại với trẻ em rõ rệt nhất là ứng dụng Instagram của FB. Một nghiên cứu nội bộ nói rằng Instagram có hại cho những cô gái tuổi teen.
13,5% các bé gái tuổi teen cho biết Instagram khiến ý nghĩ tự tử trở nên tồi tệ hơn, 17% nói Instagram khiến việc rối loạn ăn uống tệ hơn. “Điều cực kỳ tệ hại là nghiên cứu riêng của FB nói, các cô gái trẻ khi bắt đầu đọc các nội dung về rối loạn ăn uống, họ trở nên trầm cảm hơn, và điều đó lại khiến họ sử dụng app này nhiều hơn.
Cuối cùng họ chìm đắm trong cái vòng luẩn quẩn này, họ thấy ghét cơ thể mình nhiều hơn. Nghiên cứu của FB nói Instagram không chỉ nguy hiểm cho thiếu niên mà còn làm hại thiếu niên, chính nó còn tệ hại hơn đáng kể so với các dạng thức truyền thông xã hội khác”.
Hai tuần trước, tờ Wall Street Journal cũng chạy một loạt bài “hồ sơ FB”, trong đó cáo buộc FB nhằm mục tiêu và tuyển dụng trẻ nhỏ. Hiện giờ đã rõ rằng những tài liệu mà WSJ có được chính là do Haugen cung cấp. Theo bài báo của WSJ, FB đã thành lập nhóm nghiên cứu đối tượng trẻ em và cách kiếm tiền từ chúng.
Một tài liệu của FB được cho là đề cập đến nhóm trẻ từ 10 – 12 tuổi, gọi nhóm này là “khán giả có giá trị nhưng chưa được khai thác”. Một tài liệu khác cảnh báo rằng việc tiếp nhận người dùng thanh thiếu niên giảm 19% trong 2 năm qua và sẽ giảm mạnh 45% vào năm 2023.
Một tài liệu nữa chgo biết FB quan tâm ngày càng sâu sắc đến trẻ em, thậm chí nghiên cứu cả trẻ tới 4 tuổi nhằm hy vọng thiết kế tốt hơn các sản phẩm trong tương lai. FB lo ngại thành công của các ứng dụng như Tik Tok và Snapchat đang thu hút người dùng trẻ tuổi.
Mạng xã hội ảnh hưởng ngày càng sâu sắc đến con người và xã hội. Đã có nhiều cảnh báo về mặt trái của mạng xã hội, song những tiết lộ từ chính nội bộ FB đặt ra bài học nghiêm túc với các bậc phụ huynh trong việc quản lý hành vi, ứng xử của trẻ em khi cho chúng tiếp cận với Internet.
