Đây là một trong những hạn chế được báo cáo của Kiểm toán Nhà nước chỉ ra trong kết quả kiểm toán chuyên đề phát hành, quản lý và sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ năm 2014 thực hiện tại 7 bộ, ngành và 56 tỉnh, thành phố.
Xây dựng kế hoạch vượt hàng trăm tỷ đồng
Nhận xét về công tác phát hành trái phiếu Chính phủ năm 2014, lãnh đạo Kiểm toán Nhà nước cho rằng, tỷ lệ phát hành kỳ hạn ngắn, nhất là kỳ hạn dưới 3 năm tuy có giảm so với một năm trước đó nhưng vẫn chiếm tỷ trọng tới 53,94% trong tổng số phát hành. Điều này đã gây áp lực trả nợ trong ngắn hạn.
Công tác xây dựng nhu cầu vốn năm 2014 theo đánh giá là "chưa phù hợp." Việc xây dựng được phía Kiểm toán Nhà nước cho rằng chưa theo thứ tự ưu tiên, chưa căn cứ tiến độ nên một số dự án còn dư vốn lớn chưa giải ngân được. Thậm chí, có tình trạng xây dựng vốn cho dự án đã quyết toán và không có nhu cầu.
Một vấn đề khác được nêu lên là việc xây dựng vượt kế hoạch giai đoạn, đăng ký cho các dự án đã bố trí đủ vốn, không căn cứ tổng mức đầu tư được duyệt.
Đây là tình trạng đã diễn ra ở dự án kè sông Cổ Chiên - thành phố Vĩnh Long với mức vốn trái phiếu Chính phủ là 1.000 tỷ đồng nhưng đơn vị xây dựng kế hoạch vốn 1.417 tỷ đồng. Bệnh viện Lao phổi Vĩnh Long cũng chỉ có mức vốn trái phiếu Chính phủ là 54 tỷ đồng nhưng xây dựng lên hơn 88 tỷ đồng,..
Lấy ví dụ khác, báo cáo của Kiểm toán Nhà nước chỉ ra thực tế tại thành phố Cần Thơ. Huyện Vĩnh Thạnh đã đăng ký 3 danh mục công trình: đường tới trung tâm xã Vĩnh Bình, đường Thạnh Mỹ - Thạnh Lộc, đường ôtô tới trung tâm xã Thạnh Lợi trong khi đã được giao đủ vốn trái phiếu Chính phủ.
Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra tình trạng không báo cáo chính xác số liệu đã phân bổ hàng năm, dẫn đến xác định vượt nhu cầu, đăng ký cho một số dự án cao hơn nhu cầu chủ đầu tư.
Đơn cử tình trạng này là tỉnh Bạc Liệu. Bệnh viện Đa khoa huyện Vĩnh Lợi được phê duyệt với tổng mức đầu tư là hơn 67,5 tỷ đồng trong đó vốn trái phiếu Chính phủ là trên 54 tỷ đồng. Tuy nhiên, lũy kế tới cuối năm 2014, tổng giá trị vốn trái phiếu Chính phủ đã phân bổ cho dự án lên tới hơn 59,8 tỷ đồng.
Nguyên nhân theo lãnh đạo Kiểm toán Nhà nước bởi địa phương khi báo cáo đăng ký nhu cầu vốn đã không cập nhật đúng số liệu.
Tương tự, khi xác định nhu cầu vốn một số dự án tại thành phố Cần Thơ, thành phố đã không xác định số đã phân bổ từ những năm trước nên đã được phân bổ vượt gần 290 tỷ đồng.
Sử dụng vốn sai quy định
Ở hướng khác, công tác quản lý vốn tạm ứng theo đánh giá của Kiểm toán Nhà nước "còn thiếu chặt chẽ" khiến các dự án hoàn thành từ nhiều năm trước hoặc hết thời hạn thực hiện hợp đồng vẫn chưa thu hồi tạm ứng.
"Cá biệt có những dự án ứng từ nhiều năm trước song đến nay vẫn chưa có khối lượng để hoàn ứng hoặc dự án đã hoàn thành, quyết toán song chưa thu hồi," báo cáo của ngành kiểm toán chỉ rõ.
Tỉnh Lai Châu với dự án đường Nậm Khao Tà Tổng là đơn vị được Kiểm toán Nhà nước nhắc tên. Đây là dự án đã hoàn thành từ năm 2012 những chưa thu hồi tạm ứng. Tại tỉnh Cà Mau, 19 công trình đã hoàn thành hơn 80% khối lượng nhưng chưa thu hồi tạm ứng hơn 27,8 tỷ đồng.
Một điểm đáng chú ý khác được Kiểm toán Nhà nước nêu lên là việc sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ sai quy định, thanh toán cho những nội dung không thuộc phạm vị sử dụng hoặc cho những khối lượng vượt quy mô. Đây là tình trạng xuất hiện ở nhiều lĩnh vực.
Đơn cử, tại lĩnh vực giao thông có dự án cầu Nguyễn Trung Trực, tỉnh Kiên Giang đã thanh toán 80 tỷ đồng cho dự án không có trong danh mục dự án được sử dụng vốn trái phiếu Chính phủ. Lĩnh vực y tế cũng có 2 địa phương thanh toán cho các dự án không có trong danh mục.
Cũng theo thống kê, có 6 địa phương đã thanh toán cho những nội dung công việc mà theo quyết định đầu tư phải sử dụng nguồn vốn khác với tổng số tiền là trên 49,7 tỷ đồng.
Qua đó, Kiểm toán Nhà nước đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương xử lý tài chính 807,8 tỷ đồng. Trong số này, phía Kiểm toán kiến nghị thu hồi nộp ngân sách 39,3 tỷ đồng, giảm giá gói thầu, hợp đồng 157,9 tỷ đồng, hoàn trả vốn trái phiếu Chính phủ 248,1 tỷ đồng,...
Đặc biệt, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương xác định rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân để xử lý theo quy định trong việc bố trí vốn trái phiếu Chính phủ sai danh mục, đối tượng.
