Từ khi còn nhỏ, hẳn ai cũng đã nghe hoặc tự mình thấy hiện tượng “thạch sùng đứt đuôi” chạy trốn. Đó là một đặc điểm nổi bật vô cùng kỳ thú ở loài động vật này: tự tái tạo đuôi và bỏ lại chúng khi thấy cần thiết.
Nhưng thạch sùng không phải là loài duy nhất có khả năng “siêu nhiên” này. Nhiều loài động vật không chỉ có thể tự phát triển lại những cái chân, đuôi... đã mất mà thậm chí có thể tái tạo lại cả đầu của mình.
Chúng ta hãy cùng đi điểm danh một số bậc thầy tái tạo mọc đầu, mọc đuôi dưới đây.
1. Cá ngựa vằn
Với tên khoa học là Danio rerio, cá ngựa vằn không chỉ là một giống cá nước ngọt nhỏ, một loài cá cảnh được ưa chuộng mà còn là mẫu sinh vật tái tạo có xương sống quan trọng trong nghiên cứu khoa học.
Những chú cá ngựa vằn có khả năng đặc biệt tái tạo lại phần đuôi hay vây đã bị mất do bị tấn công hay tác động bởi yếu tố bên ngoài.
Điểm đặc biệt là phần đuôi cá được tạo thành từ nhiều loại tế bào khác nhau, sắp xếp theo một cấu trúc vô cùng phức tạp. Chúng được ví như tay hoặc chân của con cá.
Sau nhiều nghiên cứu, các chuyên gia đã phát hiện ra, sau khi bị mất đuôi, cơ thể con cá sẽ sản xuất ra một loại enzyme có tác dụng chuyển đổi tế bào sang trạng thái hoạt động, tái tạo và biến chúng về trạng thái giống tế bào gốc.
Vào năm 2012, các nhà khoa học Australia đã công bố một nghiên cứu tiết lộ rằng, cá ngựa vằn đã sử dụng một loại protein đặc biệt, được gọi là yếu tố tăng trưởng nguyên bào sợi.
2. Thằn lằn
Nổi tiếng nhất trong số những loài động vật có khả năng tự tái tạo có lẽ chính là loài thằn lằn. Nhiều giống thằn lằn có khả năng nổi trội là tự rụng đuôi khi gặp nguy hiểm và mọc lại nó chỉ sau một khoảng thời gian ngắn.
Các mô có khả năng tái phát triển được phân bố khắp cơ thể - ở cơ, sụn, tủy sống và da ở phần đuôi. Điều này giúp đuôi của cá thể mọc lại hoàn hảo trong khi những loài động vật khác chỉ tập trung vào phần chóp đuôi.
Với những nghiên cứu về quá trình tái tạo đuôi của thằn lằn, các chuyên gia phát hiện hầu hết những gene này tồn tại ở cơ thể người. Do đó, họ hi vọng rằng, trong tương lai chúng ta sẽ tìm được phương pháp để tự tái tạo bộ phận cho chính mình.
3. Giun dẹp
Các nhà khoa học Mỹ đã phát hiện ra loài sinh vật kỳ thú - giun dẹp với khả năng tái tạo lại phần đầu và biến thành hai cá thể riêng biệt khi bị "đứt đầu".
Điều thú vị là càng đi sâu tìm hiểu, các nhà nghiên cứu càng khám phá ra nhiều điều bất ngờ về quá trình tự tái tạo ở loài vật tưởng chừng như đơn giản này.
Vào năm 2011, các nhà nghiên cứu của MIT cấy một tế bào đặc biệt vào chú giun không may bị mất đầu và chết. Nhưng bằng khả năng tự tái tạo, chú giun này đã sống dậy chỉ nhờ vào một tế bào trưởng thành duy nhất.
Không những thế, chú giun này còn có thể khôi phục hoàn toàn trí nhớ sau khi bị mất đầu. Các nhà nghiên cứu cho rằng, trí nhớ của chú giun có thể được lưu trữ không phải trong não, mà là ở các tế bào phân bố trên khắp cơ thể. Khi đầu của chú giun mọc ra, trí nhớ cũng hồi phục trở lại như chưa bao giờ bị mất đi.
4. Lông ốc
Với vẻ ngoài bông xù, người họ hàng của sứa này còn có sở thích là sống ký sinh trên lưng của loài ốc mượn hồn. Bởi vậy mà chúng được đặt cho cái tên khá thân thiện là lông ốc.
Thoạt nhìn, nhiều người sẽ lầm tưởng lông ốc là một loài thực vật hơn động vật. Tuy nhiên, cá thể này lại là một động vật bậc thầy trong việc tự tái tạo với khả năng mọc lại bất cứ phần cơ thể nào bị mất, không già đi về mặt sinh học và có thể tự nhân bản mình.
Lông ốc (tên khoa học là Hydractinia echinata) được coi như là một động vật phi thường với khả năng bất tử. Theo đó, nếu sinh vật này bị mất đi phần đầu, vài ngày sau, chiếc đầu mới sẽ mọc lại như bình thường.
Các chuyên gia lý giải rằng, sức mạnh trẻ hóa này trên thực tế có được nhờ vào một số tế bào gốc của loài động vật này luôn ở trong tình trạng phôi thai trong suốt cuộc đời.
Được biết đến như những tế bào gốc “đa năng”, khả năng phát triển của tế bào lông ốc là không cố định, tức là nó có thể biến đổi thành vô số loại tế bào khác nhau thay vào những tế bào bị mất đi.
Với nghiên cứu dựa trên cách tự tái tạo của loài động vật này, con người mong muốn mở khóa bí quyết bất tử cho chính mình.
