Địa đạo Vịnh Mốc là di tích lịch sử tiêu biểu nằm trong cụm di tích “Địa đạo Vịnh Mốc và hệ thống làng hầm Vĩnh Linh” đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt vào năm 2014.
Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, quân và dân vùng Vĩnh Linh đã kiến tạo nên hệ thống làng hầm đồ sộ để vừa sinh hoạt, vừa chiến đấu. Trong số đó, địa đạo Vịnh Mốc là công trình làng hầm tiêu biểu nhất được bảo tồn gần như nguyên vẹn đến ngày nay.
Toàn bộ đường hầm địa đạo Vịnh Mốc được chia thành 3 tầng và được nối thông với nhau qua trục chính dài 870m. Chiều dài tổng thể của làng hầm là 1.701 m, gồm có 13 cửa ra vào địa đạo (trong đó có 6 cửa được thông lên đồi, 7 cửa thông ra hướng biển) và 3 giếng thông hơi.
Từ khi đưa vào khai thác du lịch, nơi đây trở thành điểm tham quan lý thú cho du khách thập phương, đồng thời phát huy ý nghĩa trong giáo dục truyền thống cách mạng.
Năm 1996 đến 2000, địa phương đã phục dựng lại các cửa ra vào ở địa đạo Vịnh Mốc, bằng cách ốp gỗ lim dọc các cửa với chiều dài khoảng 20 m.
Theo ghi nhận, qua thời gian dài sử dụng hiện có đến 7 cửa ra vào địa đạo Vịnh Mốc bị xuống cấp nghiêm trọng. Phần gỗ lim gắn vào các lối ra vào địa đạo Vịnh Mốc bị mục nát, vỡ vụn.
Trước thực trạng trên, Ban quản lý di tích Vịnh Mốc đã tiến hành thu dọn những phần gỗ bị hư hỏng, xuống cấp. Đồng thời, sử dụng các vật dụng để ngăn các cửa vào địa đạo, không cho người đi qua nhằm đảm bảo an toàn cho du khách.
Theo bà Nguyễn Thị Khánh Chi – Phó trưởng Ban quản lý Di tích địa đạo Vịnh Mốc, hiện tồn tại một số cửa hầm bị hư hỏng, xuống cấp do thời gian, như các lối ra cửa số 1, cửa số 2 và cửa số 6... Những vị trí này đã bị mối mọt xâm hại, gây sập, nên rất cần được trùng tu để phục vụ du khách tham quan.
Ông Nguyễn Quang Chức - Giám đốc Trung tâm quản lý di tích và Bảo tàng tỉnh Quảng Trị cho biết, những năm 1996 đến 2000, di tích Vịnh Mốc đã được trùng tu, tôn tạo bằng gỗ lim ở các cửa ra vào địa đạo và đã phát huy tác dụng.
Tuy nhiên, qua 10 năm sử dụng, dưới điều kiện thời tiết dưới địa đạo ẩm ướt, cùng với đất đỏ bazan có nhiều mối, mọt nên các cửa ra vào địa đạo, nhất là các cửa ít người lên xuống bị sập, nhìn rất phản cảm. Bên cạnh đó, các cửa ra vào, hầm lán, giao thông hào cũng cần được phục dựng lại cho gần giống với trước.
“Vừa qua, HĐND tỉnh Quảng Trị đã ra nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư, bảo tồn, tôn tạo, chống xuống cấp các di tích lịch sử cách mạng, trong đó có địa đạo Vịnh Mốc. Nhưng nhu cầu đầu tư rất lớn, trong khi nguồn vốn phân bổ có hạn nên không thể trùng tu, tôn tạo hết các hạng mục bị xuống cấp. Qua đó, Trung tâm quản lý di tích và Bảo tàng tỉnh mong muốn cấp trên quan tâm, bố trí nguồn vốn để bảo tồn, tôn tạo, phục dựng lại địa đạo Vịnh Mốc, nhằm phục vụ tốt hơn việc khai thác du lịch”, ông Chức nói.
Lãnh đạo Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Trị cho biết, đơn vị đã có văn bản đề xuất về việc sửa chữa, trùng tu các hạng mục bị xuống cấp ở địa đạo Vịnh Mốc và đang đợi phê duyệt.
Một số hình ảnh do phóng viên ghi nhận:
