Chi tiền triệu mua đặc sản
Ngày Tết mỗi khi nhắc đến thịt, cá hầu như người nào cũng “ngán ngược ngán xuôi”. Để thay đổi hương vị ẩm thực Tết, nhiều người chọn món độc đáo vừa ngon, không ngán và dân dã. Trong những món đó không thể thiếu các món khô.
Hiện tại ở miền Tây có nhiều làng nghề sản xuất khô cung ứng thị trường tết và mỗi làng nghề sẽ có một “đặc sản” riêng.
Đi ngược lên phía Tây Nam đến tỉnh An Giang những ngày giáp Tết, người đi đường sẽ “no mắt” với những làng nghề làm khô Tết. Trong đó làng nghề khô Tết Khánh An, huyện An Phú và làng khô huyện Chợ Mới được xếp vào những làng nghề làm khô nổi tiếng ở miền Tây.
Hình thành từ vài chục năm trước, nay đã trở thành làng nghề nổi tiếng với nhiều loại khô từ cá lóc đồng, cá lóc bông, cá tra đến cá sặc bổi. Trong đó đặc sản của làng khô Tết Khánh An là khô cá sặc bổi (cá sặc rằng) và đặc sản làng khô Chợ Mới là khô cá lóc.
Tiết trời tháng Chạp nắng gắt, bà con đem khô phơi thành từng dãy trước sân nhà và ven các con lộ. Đi dọc đường thưởng thức mùi thơm của nhiều loại khô làm thực khách chỉ muốn dừng chân ngay.
Xuôi về tỉnh Trà Vinh sẽ có đặc sản tôm khô Vinh Kim, huyện Cầu Ngang, đây là đặc sản đã thành thương hiệu của vùng đất ven biển. Tôm khô Vinh Kim được chế biến từ loại tôm bạc đất sông nên chất lượng vượt trội hơn tôm khô một số vùng khác.
Tôm có màu đỏ hồng, thịt chắc, vị ngọt tự nhiên. Đây cũng được xem là đặc sản trời ban cho vùng đất mỗi năm có mùa nước mặn - ngọt, nhờ đó loài tôm bạc đất sinh sống và phát triển rất nhiều. Tôm khô sản xuất khá công phu, theo các cơ sở sản xuất, để có 1kg tôm khô cần có 10kg tôm tươi nguyên liệu.
Hiện giá thành mỗi kg tôm khô khá cao, từ 800 ngàn đồng đến 1,5 triệu đồng. “Tôm đất thiên nhiên hiện nay bị khai thác nhiều nên ngày càng khan hiếm, giá cao nên tôm khô thành phẩm giá tăng. Năm nay làng nghề sản xuất tôm khô không đủ bán, khách hàng phải đặt từ trước tết mới có. Tôm khô Vinh Kim mềm, ngọt, màu sắc tự nhiên nên được người dùng ưa chuộng. Đa số mặt hàng tôm khô được người dân mua biếu tặng và gửi người thân ở nước ngoài”, bà Huỳnh Thị Nguyệt - cơ sở sản xuất tôm khô cho biết.
Trà Vinh còn có đặc sản nước mắm rươi (nước mắm làm bằng con rươi), đây là loại nước mắm đặc trưng của vùng Duyên Hải. Mùa Tết cũng là mùa mắm rươi tươi ngon nhất. Nếu ai muốn thưởng thức món nước mắm này thì đừng nên xem nguyên liệu, vì con rươi còn tươi nhìn rất “ớn”.
Bên ngoài trông như con rết, thân dài với hàng trăm chi li ti hai bên cơ thể, loài rươi sống dưới mặt đất thuộc vùng nước mặn, ngập mặn, men theo sông rạch, bãi bồi ven biển.
Khi còn sống, rươi có màu đỏ như máu tươi và trong suốt. Tuy nhìn bề ngoài hơi “ớn” nhưng qua bàn tay chế biến của người dân trong nghề thì nước mắm rươi thành phẩm có màu vàng óng, sánh như mật ong. Chỉ cần cho vài lát ớt là có thể chấm món nào cũng ngon, đặc biệt là các món luộc.
Theo người dân huyện Duyên Hải (Trà Vinh), tương truyền nước mắm rươi ngày xưa từng được tiến vua. Nhiều bật cao niên kể lại, ngày xưa khi Nguyễn Ánh bôn tẩu tới xứ này, được một phú hộ nuôi nấng, che chở và cho ăn nước mắm rươi. Sau khi lên ngôi vua, hàng năm ông cho người đi ghe bầu vào Nam mua nước mắm rươi về ăn, theo nghi tiết cung đình gọi là vua Ngự thiện. Bởi thế, nước mắm rươi còn có cái tên khá cao sang là “Nước mắm ngự”.
Đặc sản Đất Mũi hút hàng
Vùng đất mũi Cà Mau nức tiếng với đặc sản tết là tôm khô Rạch Gốc thuộc huyện Ngọc Hiển.
Theo người dân, nghề làm tôm khô hình thành hàng trăm năm trước. Ngày xưa vùng ven biển nơi đây sản lượng tôm dồi dào, không tiêu thụ hết. Người dân có sáng kiến luộc chín tôm trong nước muối nhạt rồi phơi khô, trữ lại dùng dần. Sau đó, thương lái người Hoa tìm đến thu mua, bà con làm nghề bắt đầu tìm tòi để làm ra sản phẩm đẹp mắt, chất lượng hơn. Làng nghề tôm khô Rạch Gốc khởi phát từ đó.
Những ngày cận Tết Nguyên đán Tân Sửu, các cơ sở sản xuất tôm khô ở Rạch Rốc tất bật vào vụ sản xuất nhằm cung ứng cho thị trường.
Theo người dân nuôi tôm, ở những tháng giáp Tết Nguyên đán, nguồn tôm đất trong ao còn rất ít. Thương lái đến tận nơi thu mua với giá khoảng 160.000 đồng/kg (loại 150 con), trong khi năm rồi giá chỉ từ 100.000 - 120.000 đồng/kg.
Ông Bùi Văn Chương, Giám đốc Hợp tác xã Tân Phát Lợi (xã Tân Ân, huyện Ngọc Hiển, Cà Mau) cho hay, mặc dù ảnh hưởng của dịch Covid-19 nhưng giá tôm khô Rạch Gốc vẫn ở mức rất cao. Giá tôm khô không phải mới tăng gần đây mà đã giữ mức cao từ khoảng tháng 6/2020.
Cụ thể, tôm khô Rạch Gốc tách vỏ loại I đang được bán với giá 1,5 triệu đồng/kg, loại II có giá 1,2 triệu đồng/kg, loại III có giá 900.000 đồng/kg; trung bình tăng khoảng 200.000 đồng/kg tùy loại. Tôm khô nguyên vỏ hiện có giá 800.000 đồng/kg.
Cũng theo người dân, từ sau Tết 2019 đến nay, giá tôm khô Rạch Gốc luôn giữ ở mức cao, từ 1,2 triệu đồng/kg (loại I). Trong khi ở những năm trước, thông thường giá tôm khô sẽ giảm xuống khi qua Tết.
Theo ông Bùi Văn Chương, quy trình làm nên con tôm khô Rạch Gốc trước tiên là tiếp nhận nguyên liệu, chọn tôm đạt cỡ, rửa sạch, luộc, phơi, sấy, tách vỏ, sàng, lau bóng, phân loại, đóng gói. Các cơ sở sản xuất đăng ký sử dụng nhãn hiệu tập thể đều phải đảm bảo tuân thủ đúng quy trình này.
Ông Lê Ngọc Lâm, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Ngọc Hiển thông tin: “Hiện có 13 cơ sở đăng ký sử dụng nhãn hiệu tập thể tôm khô Rạch Gốc. Toàn huyện hiện có khoảng 20 cơ sở sản xuất tôm khô. Ngành chức năng luôn hỗ trợ, hướng dẫn cho các cơ sở sử dụng nhãn hiệu tập thể của địa phương công bố chất lượng sản phẩm”.
Đến nay, làng nghề truyền thống tôm khô Rạch Gốc đã tìm được vị thế riêng. Vào năm 2011 làng nghề được Cục Sở hữu trí tuệ công nhận nhãn hiệu tập thể. Đi cùng với việc bảo tồn, phát triển, làng nghề còn đa dạng các loại sản phẩm và xây dựng thương hiệu riêng cho con tôm xứ rừng vùng đất mũi.
