Theo BS Nguyễn Hồng Hà, Phó giám đốc bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, các bác sĩ từng tiếp nhận điều trị cho một bệnh nhân 45 tuổi ở Hưng Yên bị sốt cao, đau đầu, suy hô hấp sau hai ngày ăn nem chạo.
Chụp CT, các bác sĩ chẩn đoán màng não bệnh nhân tổn thương nặng do vi khuẩn liên cầu lợn gây ra. Tuy cứu được người, nhưng bệnh để lại di chứng rất nặng là bị giảm thính lực, mất trí nhớ, lơ ngơ thần kinh.
Món nem chạo là đặc sản cỗ ở nhiều vùng quê, làm từ xương sụn lợn sống và thịt dẻ sườn nhúng qua nước sôi để nguội rồi băm nhuyễn, bóp thính gạo và các gia vị, hành, tỏi, ớt, chanh tươi… để ngấm vài giờ là thành món tái khoái khẩu cho đàn ông nhâm nhi với rượu.
Khi ăn món còn nguyên màu đỏ của xương sống, vị ngọt của tủy, nhưng đã hết mùi hôi tanh của thịt sống, ăn cùng lá sung, đinh lăng...
Nem chua là đặc sản vùng miền được rất nhiều người ưa thích vì mùi vị đặc biệt, được làm từ thịt lợn sống, bì lợn trộn với thính, tỏi, ớt… gói vào lá chuối hơ qua lửa để 3 ngày cho gia vị ngấm là thành món nhậu ngon.
Không chỉ nem chạo, nem chua, nem thính, mà các món khoái khẩu như gỏi, tái… (thịt bò tái cuốn lá cải, phở bò tái, bê tái chanh…), cũng dễ gây bệnh. Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương trước đây đã tiếp nhận một bệnh nhân nam 58 tuổi, ở Cao Lộc, Lạng Sơn trong tình trạng lơ mơ, co giật… triệu chứng điển hình của sán não. Kết quả chụp CT sọ não khiến bác sĩ tá hỏa vì mỗi lát cắt thấy 3-5 ổ sán não, tổng cộng khoảng 50 ổ sán trong não.
Viện Sốt rét ký sinh trùng và côn trùng trung ương cũng từng tiếp nhận bệnh nhân 59 tuổi ở Tiên Lãng (Hải Phòng) bị đau đầu lâu ngày không khỏi, ăn gì cũng nôn, người gầy sút, chân phải không đi được… Nguyên nhân là các ấu trùng sán lợn làm tổ trong não đè vào dây thần kinh.
Phát hiện sớm bệnh có thể khỏi hẳn
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ sinh học và Công nghệ thực phẩm (ĐH Bách Khoa Hà Nội) cho hay, thói quen ăn các món tái có thể dẫn đến các bệnh sán dải bò. Nang sán trú lại chỗ nào sẽ gây bệnh chỗ ấy, nhưng 60-80% các trường hợp nang sán tập trung ở cơ, mắt và đặc biệt là não, trong hệ thần kinh trung ương.
Người bệnh sẽ bị giảm sút trí nhớ, đau đầu, buồn nôn, mất ngủ, bại chân tay, rối loạn cảm giác, liệt, tăng áp lực nội sọ, thậm chí co giật kiểu động kinh. Những triệu chứng này khiến các bác sĩ nên dễ chẩn đoán nhầm, tốn nhiều thời gian đi viện mà không phát hiện ra bệnh.
Theo TS.BS Nguyễn Hương, Viện Sốt rét ký sinh trùng và côn trùng trung ương, nhiều người ăn thịt bò, lợn sống, tái chưa nấu chín thường mắc bệnh liên cầu khuẩn lợn, viêm màng não mủ, nhiễm trùng huyết, bệnh đường ruột, ấu trùng sán… phải điều trị từ 3 tuần đến 2 tháng, tốn kém hàng trăm triệu đồng.
Do nguồn thực phẩm không an toàn nên trong các món tái, gỏi… trứng sán vẫn sống, theo đường tiêu hóa vào cơ thể, nở thành giun sán và gây họa cho người sử dụng. Những người có bệnh sán dây không có biểu hiện rõ ràng vì các triệu chứng thường nhẹ hoặc không tồn tại. Chỉ khi những đốt sán già ở gần hậu môn rụng, chui ra khỏi cơ thể người bệnh mới biết. Các món tái sống còn chứa vi khuẩn tụ cầu, liên cầu, E.Coli… dẫn đến nhiều bệnh nguy hiểm khác.
Ký sinh trùng sống có thời hạn trong cơ thể nếu không tái nhiễm sẽ tự khỏi. Nhưng thực tế người bệnh liên tục bị tái nhiễm do thói quen ăn uống. Các nang sán còn để lại di chứng não cho người bệnh. Vì vậy, việc phát hiện, điều trị và phòng tái nhiễm ký sinh trùng là rất quan trọng.
Người bị nang sán gây tổn thương ổ dịch não tủy từ não, giãn não thất, ứ nước trong não… cần phát hiện sớm, để phẫu thuật (bình thường chỉ cần điều trị nội khoa, không có chỉ định phẫu thuật). Nếu phát hiện sớm, bệnh nhân sẽ khỏi hẳn các triệu chứng do ấu trùng sán gây ra, song có thể bị các nốt vôi hóa trong não.
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh khuyên, trong điều kiện kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm còn lỏng lẻo như hiện nay, để phòng bệnh tốt nhất người dân nên mua thịt tươi sống ở những nơi có xác nhận kiểm dịch của thú y.
- Nên từ bỏ thói quen ăn những món thịt sống, tái.
- Luôn vệ sinh cá nhân sạch sẽ, cần rửa tay sạch trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Không dùng phân tươi tưới rau để tránh ấu trùng sán dây lợn, dây bò...
- Khi thấy sốt cao, nhiều khi kèm theo rét run, mệt, đau mỏi người, đau đầu, buồn nôn và nôn, đau bụng, tiêu chảy, nếu nặng có thể mê sảng, ngủ gà, hôn mê... nên tới bệnh viện ngay để tránh hậu quả đáng tiếc.
