 |
| Cảnh sát dẹp những người vay thế chấp biểu tình trước Ngân hàng Trung ương Nga, kêu gọi điểu chỉnh các khoản nợ của họ sau khi đồng rúp giảm giá mạnh. Ảnh: Itar-Tass |
Tại thành phố Voronezh, miền đông Nga, anh Sergei, 29 tuổi, đang xem tivi với tâm trạng hoang mang bởi các bản tin lúc này tràn ngập tin tức về việc những kẻ đòi nợ thuê tra tấn và đe dọa tinh thần các nạn nhân vì những khoản nợ quá hạn, theo Guardian.
Tháng 12 năm ngoái, Sergei chính thức trở thành một trong 11,5 triệu người Nga không thanh toán nợ đúng hạn. Dù chỉ nợ khoảng 330 USD, Sergei cho hay anh và những người cùng cảnh ngộ vẫn liên tục bị những kẻ đòi nợ hối thúc trả tiền.
Được gán biệt danh "kền kền thời khủng hoảng", những kẻ đòi nợ hung hãn đang trở thành tâm điểm của dư luận Nga thời gian gần đây. Họ là "thành phần" nảy sinh từ tình trạng suy thoái kinh tế kéo dài do Nga phải hứng chịu hàng loạt khó khăn dồn dập, bao gồm các biện pháp trừng phạt từ phương Tây cũng như tình trạng giá dầu thế giới lao dốc.
Mối lo ngại ngày càng lớn dần khi những kẻ đòi nợ tăng cường sử dụng các ngón nghề đầy tính bạo lực. Hôm 27/1, nhà chức trách thành phố Ulyanovsk, miền đông Nga, cho biết một kẻ đòi nợ đã ném bom xăng qua cửa sổ vào nhà một con nợ, khiến một bé trai hai tuổi bỏng nặng. Vụ việc tạo nên một làn sóng phẫn nộ trên toàn quốc.
Ông nội của bé trai trên năm 2014 vay 4.000 rúp (52 USD) của công ty tài chính Ros Dengi để mua thuốc chữa bệnh. Ông phải trả nợ và lãi lên đến 24.000 rúp (312 USD) nhưng tên đòi nợ nói ông vẫn còn thiếu đến 40.000 rúp (520 USD) tiền lãi. Sau vụ việc, tên đòi nợ bị bắt giữ. Theo một số nguồn tin, thủ phạm vốn là cảnh sát nhưng bị đuổi khỏi ngành vì phạm tội trộm cắp.
Một người đàn ông ở vùng Siberia trước đó vài ngày sát hại người vợ đang mang bầu và hai đứa con nhỏ của mình rồi nổ súng tự tử. Báo chí địa phương đưa tin anh bị bọn đòi nợ đe dọa quá nhiều nên quẫn trí.
Tháng 12/2015, ở vùng Rostov thuộc miền nam Nga, cơ quan chức năng phải sơ tán một nhà trẻ sau khi một giáo viên ở đây khai báo rằng bọn đòi nợ đe dọa sẽ cho nổ tung nơi này nếu cô không trả nợ.
Những vụ việc kiểu như trên xuất hiện ngày một nhiều, chủ yếu xuất phát từ tình trạng các tổ chức tài chính cho người nghèo vay ngắn hạn các khoản tiền siêu nhỏ nhưng với lãi suất quá cao, khiến họ không thể trả nợ đúng hạn. Những tổ chức này phớt lờ các quy định của ngân hàng về trần lãi suất và "nuôi" hẳn một lực lượng đòi nợ riêng.
Theo Tổng công tố Nga Yury Chaika, cơ quan thực thi pháp luật hiện thiếu các công cụ đủ mạnh để kiểm soát những kẻ đòi nợ thuê hung hãn. Ông cho biết từ năm 2013 đến nay, nhà chức trách tiếp nhận khoảng 21.000 đơn tố cáo về cách hành xử của các công ty đòi nợ nhưng chỉ vài vụ bị truy cứu hình sự.
Sau khi Nga hồi phục từ cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008, mức vay của người dân đã tăng gấp đôi, lên mức 210 tỷ rúp vào tháng 12/2012. Theo Ngân hàng Trung ương Nga, mức vay trung bình hàng tháng của người dân năm ngoái đạt 225 tỷ rúp.
Trong thời kỳ kinh tế bùng nổ, các tờ rơi quảng cáo mời gọi vay tiền xuất hiện dày đặc ở khắp mọi ngõ ngách của nước Nga. Người ta có thể dễ dàng bắt gặp những tờ rơi với hình ảnh một xe cút kít đầy tiền mặt và dòng chữ "hãy lấy bao nhiêu mà bạn muốn". Ngân hàng Trust Bank của Nga còn phát hành hàng loạt tờ rơi quảng cáo in hình nam tài tử Bruce Willis mời gọi khách vay tiền.
Trước tình hình ảm đạm này, nhiều nhóm hỗ trợ các nạn nhân của bọn đòi nợ đã được thành lập trên các trang mạng xã hội. Điển hình trong số này là nhóm với tên gọi "Ngăn chặn bọn đòi nợ"do Aleksandr Naryshkin, lập trình viên 31 tuổi ở St. Petersburg, điều hành. Naryshkin cho biết từ năm 2013 đến nay, anh nhiều lần bị bọn đòi nợ gây áp lực. Chúng có lần còn hăm dọa sẽ bắt anh "phục dịch như một trai bao".
Hàng nghìn người trong cảnh bế tắc đã tìm đến nhóm của Naryshkin để xin lời khuyên. Theo anh, mọi người nên tìm cách kiện bọn đòi nợ ra tòa và đừng tỏ ra sợ sệt trước những cuộc gọi đe dọa.
Mikhail Karpenko, một luật sư ở vùng Urals, đã đứng ra giúp nhóm của Naryshkin tư vấn pháp lý miễn phí cho các con nợ.
"Ở khu vực của chúng tôi, ít nhất là vùng Chelyabinsk, đa số người dân đều lâm vào cảnh nợ nần. Họ rơi xuống vực sâu nợ nần và không thể thoát ra", Karpenko nói. "Theo tôi, chúng ta cần xóa bỏ toàn bộ các tổ chức đòi nợ".
Dù vậy, Sergei không hy vọng tình hình sẽ cải thiện. "Luật pháp hỗ trợ giới tài phiệt được thông qua chỉ trong một tuần, nhưng những điều luật nhằm giúp đỡ người dân phải mất hàng năm trời mới có thể thống nhất", anh nhận xét. "Các dự luật siết chặt hoạt động đòi nợ dường như chỉ là chiêu trò quảng bá".
