Có khi nào bạn ngỡ ngàng trước một vạt hoa mua tím ngát dọc bờ sông Hậu quê mình? Cây mua mọc hoang nơi vườn cũ, nơi bờ sông vắng và hoa vẫn tím một màu như nói cùng đất trời bao điều thầm kín.
Ngược dòng năm tháng, có lẽ cây mua không phải có nguồn gốc ở chốn đồng bằng châu thổ này. Quê cha đất tổ của nó là vùng đồi trên thượng nguồn xa vắng. Nó thường mọc ở ven đồi lúp xúp cây dại cùng với cây sim, tạo nên những đồi hoa sim, hoa mua tím một khoảng trời thương nhớ…
Dưới chân đồi, đất màu mỡ hơn nên từng vạt mua cây cao quá đầu người, chúng tôi thường chặt về làm củi. Nhưng củi mua không cháy đượm, không để lại than hồng nên ít nhà dùng. Khi trời tháng ba ấm lên là khi mùa hoa mua nở. Mỗi khi làn gió thổi qua là cả vạt đồi nhấp nhô màu tím hoa mua. Từng cánh hoa tím nhạt khẽ lay lay trong gió, gọi bầy ong bay về…
Nhìn cả chân trời tím nhạt màu hoa mua ấy, lòng người dễ đượm buồn bởi sắc tím dễ làm mềm lòng người. Thủy chung tình bạn màu hoa tím - có câu thơ đã từng nói về màu tím yêu thương, chung thủy. Có phải màu tím hoa mua xứ sở của tôi không?
Mùa lũ của vùng đồng bằng châu thổ sắp về. Những con nước lớn chở phù sa từ những miền xa đổ về bồi đắp nên ruộng nên vườn xanh biếc quanh năm… Chắc hắn tự ngàn xưa, dòng phù sa mang về những trái mua của miền xa thẳm, đưa về ban tặng vùng đất cây trái ngọt lành này. Cây mua phải trải qua cuộc hành trình đầy sóng gió, đầy thác dữ để xuôi về miền hạ và sinh sôi, nảy nở giữa chốn này.
Mỗi chiều đi dọc bờ sông, thấy từng đám hoa mua đã nở những bông màu tím dễ thương, hồn hậu. Có phải hồn quê đó không? Có phải tình quê, tình nguồn cội đó không? Cũng thân cây mỏng manh, cũng phiến lá non tơ đầy lông mịn rung rinh trong gió chiều nhẹ thổi. Cây mua mọc ven đường, hoa mua dịu dàng, khiêm tốn ẩn dưới vòm cây còng, cây say ven sông ngày hai buổi lớn ròng.
Bình yên lắm bởi nơi cuối trời tôi gặp lại hoa mua, màu hoa tím thanh tao của quê mình. Dường như có một sợi dây vô hình buộc lấy, sợi dây của tình quê, sợi dây của tình người… Hoa mua lặng thầm nở tím mà nói biết bao điều với người con xa quê, vắng quê đã bao năm rồi.
Hoa mua miền hạ, hoa mua của nỗi lòng người xa quê khi xao xuyến gió thu về. Nhớ lắm mùa hoa mua ven đồi thuở ấy tuổi chân đất đầu trần chạy tung tăng lên đồi hái sim, hái hoa mua.
Chợt cơn gió về từ sông lớn, mang theo hơi mát phù sa. Hoa mua! Hoa mua khẽ vẫy vẫy cánh nhỏ tím mỏng manh như muốn nói điều gì với người, như một mối giao cảm lặng thầm trong chiều miền hạ…
