 |
| GS.Ngô Bảo Châu, người được kỳ vọng sẽ đem lại giải thưởng Fields danh giá cho Việt Nam. Ảnh: gdtd.vn |
PV: Về nước lần này, ngoài mục đích thăm gia đình, quê hương, anh còn có dự định gì về công việc?
GS.Ngô Bảo Châu: Những năm trước, tôi tham gia giảng dạy cho lớp cao học quốc tế về Toán theo chương trình 322 và Trường hè Toán học cho sinh viên được tổ chức tại Viện Toán. Năm nay, do bận quá nhiều việc nên tôi chỉ nhận lời nói chuyện với trường hè một buổi. Thời gian còn lại, tôi phải lo chuẩn bị cho Đại hội Toán học thế giới sẽ diễn ra vào tháng 8 này.
PV: Anh có thể chia sẻ một chút về công việc hiện tại của mình?
GS.Ngô Bảo Châu: Công việc chính của tôi vẫn là tập trung vào nghiên cứu.
| Chưa đến tuổi 40 nhưng GS. Ngô Bảo Châu đã đạt được nhiều kết quả nghiên cứu toán học đặc biệt xuất sắc, được cả thế giới ca ngợi. Năm 2004, anh được trao Giải thưởng Toán học Clay danh giá cùng với GS G. Laumon. Năm 2006, anh được mời đọc báo cáo tiểu ban tại Đại hội Toán học thế giới tại Madrid (Tây Ban Nha). Sau khi chứng minh được “Bổ đề cơ bản”, một giả thuyết then chốt của Chương trình Langlands, anh được trao Giải thưởng Oberwolfach của Đức, Giải thưởng của Viện Hàn lâm Pháp (năm 2007). Công trình của anh đã được tạp chí đại chúng có uy tín Time bình chọn là một trong 10 phát minh khoa học tiêu biểu của năm 2009. Tháng 8 này, anh được mời đọc báo cáo toàn thể tại Đại hội Toán học thế giới, tổ chức tại Ấn Độ. Anh cũng là ứng cử viên sáng giá cho Giải thưởng Fields, giải thưởng được ví như giải Nobel Toán học năm nay. |
Ở ĐH Chicago, họ mong đợi nhất ở tôi là có thể tổ chức được những nhóm nghiên cứu trẻ, đào tạo nghiên cứu sinh trong chuyên ngành mà tôi đang làm việc. Tôi ít giảng dạy sinh viên năm dưới để tập trung vào nhiệm vụ trên.
Ngoài ra, tôi cũng tham gia một số công việc khác như làm biên tập cho một số báo quốc tế. Đó là một công việc khá mất thời gian. Biên tập viên có trách nhiệm thẩm định các bài báo khoa học, có qua thẩm định thì bài báo đó mới chính thức có giá trị. Một vài bài thuộc chuyên môn tôi có thể thẩm định trực tiếp, nếu không, có thể tìm những người khác để nhờ họ thẩm định.
Ngoài ra, tôi cũng quan tâm đến việc tổ chức các mạng lưới Toán học. Mạng lưới Lý thuyết số Châu Á dù mới hoạt động cách đây 2 năm, nhưng rất tích cực. Hiện tại có rất nhiều nhà Toán học trẻ Châu Á có tài năng. Hy vọng những năm tới, mạng lưới Lý thuyết số Châu Á sẽ có những đóng góp để vai trò của Toán học Châu Á sẽ đi lên nữa.
Cách đây mấy năm, tôi là một trong những người điều hành tổ chức hợp tác Toán học Pháp - Việt Nam. Khi sang Mỹ, tôi chỉ tham gia chứ không điều hành nữa. Tổ chức đó vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc giáo sư Pháp thường xuyên sang Việt Nam giảng dạy.
PV: Sống ở nước ngoài rất lâu nhưng vẫn giữ Quốc tịch Việt Nam, liệu một ngày nào đó anh có dự định sẽ quay trở về quê hương làm việc, cống hiến?
GS.Ngô Bảo Châu: Những năm tới, tôi sẽ làm việc một phần lớn thời gian bên Chicago. Nhưng, tôi có thể sẽ về nước thường xuyên hơn, trong thời gian dài hơn để tham gia lãnh đạo Viện nghiên cứu & đào tạo cấp cao về Toán. Viện Toán này, nói như lời Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Vũ Luận, giống như một trại sáng tác văn học nhưng không phải chỉ kéo dài trong vài tuần.
Chỉ cần có đề tài tốt, có triển vọng, nhà nghiên cứu sẽ được Viện hỗ trợ kinh phí, có chỗ làm việc trong 6 tháng, 1 năm, tạo đà để họ có thể tạo thành 1 nhóm làm việc mới. Viện cũng là nơi rất quan trọng để nhiều bạn trẻ đi học ở nước ngoài nhưng chưa có một bước đệm để làm việc ngay ở Việt Nam trong một môi trường khoa học cuốn hút. Hoặc, nhiều cán bộ giảng dạy hiện nay rất có khả năng nhưng ít cơ hội được nghiên cứu khoa học thì Viện này sẽ tạo điều kiện cho họ trong thời gian 6 tháng, một năm để họ có thể giũ bỏ mọi trách nhiệm giảng dạy, quản lý chỉ chuyên tâm vào nghiên cứu. Viện sẽ có kinh phí để vẫn đảm bảo cuộc sống cho họ. Sau đó, họ lại quay lại trường để tiếp tục công tác bình thường, nhưng đã có cái đà mới để bắt đầu lại nghiên cứu khoa học. Đây không phải là cách tổ chức hoàn toàn mới, viện IAS ở Princeton, Mỹ, viện IHES ở Bures sur Yvettes, Pháp đã làm và làm rất hiệu quả. Viện nghiên cứu & đào tạo cấp cao về Toán theo tôi hiểu là như thế.
Một trong những điều quan trọng chúng tôi hy vọng làm được ở Viện Toán này là tổ chức được những nhóm nghiên cứu mới. Tương lai khoa học cơ bản nói chung, không nói riêng gì ngành Toán, theo tôi nghĩ phụ thuộc vào việc chúng ta phải tổ chức được những nhóm làm việc trẻ, mới vào nghề, có hăng say khoa học. Theo tôi được biết thì hiện tại trong nước rất thiếu những nhóm làm việc có sức sống như vậy.
 |
| Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân tặng GS.Ngô Bảo Châu vật kỷ niệm là cây bút mình thường dùng. Ảnh: gdtd.vn |
PV: ĐH Toán học thế giới sẽ diễn ra vào tháng 8 này. Bản thân là một ứng viên “nặng ký” của giải thưởng Fields, vậy anh có tham gia vai trò khoa học gì tại Đại hội này không?
GS.Ngô Bảo Châu: Đại hội Toán học thế giới là sự kiện rất lớn trong ngành Toán học, được tổ chức 4 năm 1 lần. Trong số các báo cáo có khoảng hơn mười báo cáo toàn thể. Tôi có vinh dự làm một báo cáo toàn thể ở Đại hội lần này. Tôi sẽ đi nghe nhiều còn có những báo cáo chuyên ngành. Thường những báo cáo đó cung cấp nhiều thông tin rất bổ ích. Bài viết đi kèm những báo cáo này, chỉ trong vòng 10-20 trang, nhưng tóm tắt rất chính xác đâu là ý tưởng đột phá, điểm mới, và qua đó giúp người nghe nắm được sự phát triển của toán học.
PV: Nếu nhận được giải thưởng Fields sáng giá, liệu điều đó có làm thay đổi công việc của anh?
GS.Ngô Bảo Châu: Nếu được nhận giải thưởng Fields sẽ là một vinh dự rất lớn đối với bản thân tôi, cũng là nguồn cổ vũ động viên đối với các bạn trẻ Việt Nam dấn thân vào khoa học. Tuy nhiên, bản thân tôi nghĩ là sẽ không thay đổi gì nhiều. Con người tôi tương đối ổn định. Có điều, tôi sẽ chịu nhiều áp lực hơn từ xã hội, đồng thời cảm thấy mình cần phải có nhiều trách nhiệm hơn.
PV: Mẹ anh từng tâm sự, sự khổ luyện của anh trong làm Toán rất “kinh khủng”. Anh có thể chia sẻ một số kỷ niệm được coi là thử thách trên con đường anh chinh phục đỉnh cao Toán học?
GS.Ngô Bảo Châu: Thực sự dùng từ khổ luyện thì cũng hơi quá vì bản thân tôi cũng không thấy mình khổ lắm. Nhưng cũng có một vài lần, thực sự là thử thách. Lần thử thách lớn nhất là khi tôi làm nghiên cứu sinh. Nghiên cứu sinh bên Pháp được làm trong thời gian 4 năm, nhưng đã qua 3 năm mà tôi vẫn không có chút kết quả nào để có lý do bảo vệ. Áp lực lúc đó quả thực rất lớn. Cũng vào thời điểm đó, tôi đã tìm ra được ý tưởng và bắt đầu ngồi viết chi tiết. Đang viết thì một buổi tối, tôi phát hiện ra một lỗ hổng. Đêm đó là đêm khủng khiếp nhất trong cuộc đời khoa học của tôi, lúc đó, mọi thứ với tôi đều sụp đổ. Mọi cố gắng đều là vô vọng. Chờ đến sáng, tôi gọi điện cho thầy giáo, thông báo mình làm sai. Thầy tôi chỉ trả lời rất đơn giản: Cậu làm việc nhiều quá nên lo chứ không sai đâu. Sau đó, tôi cũng tự trấn an được và làm việc trong vài ngày và quả thật không sai thật.
Sau này, tất nhiên cũng có nhiều chuyện nhưng do mình đã trưởng thành hơn nên không gây dấu ấn mạnh như thế. Kể cả khi tôi giải quyết "bổ đề cơ bản", cũng vài lúc thấy sai sót thấy căng thẳng nhưng lúc đó mình đã trưởng thành và đủ tự tin, tâm lý cũng vững vàng hơn nhiều.
 |
| GS.Ngô Bảo Châu tặng Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân món quà lưu niệm từ trường ĐH Chicago. Ảnh: gdtd.vn |
PV: Những thầy giáo nào có ảnh hưởng lớn nhất trong con đường khoa học của anh?
GS.Ngô Bảo Châu: Ở Việt Nam, ba người có ảnh hưởng đến tôi rất lớn là anh Lê Tuấn Hoa (hiện là Chủ tịch Hội Toán học Việt Nam), anh Phạm Ngọc Hùng và anh Vũ Đình Hòa. Họ giúp đỡ tôi bằng tình yêu toán học của họ. Đây là những người thực sự đã truyền cho tôi niềm đam mê đối với Toán học.
Khi sang Pháp, GS. G.Laumon là người đã dạy tôi Toán cao cấp, Toán học hiện đại là như thế nào. Thời phổ thông, tôi quan niệm tương đối sai về Toán cao cấp nên khi chuyển từ Toán sơ cấp sang Toán hiện đại rất khó. Người thầy nước ngoài khác cũng vô cùng quan trọng với tôi là một giáo sư ở ĐH Chicago. Ông cũng chính là nguyên nhân khiến tôi về trường Chicago làm việc. Khi làm bổ để cơ bản, tôi biết ông là người đã bắt tay vào việc này rất lâu nhưng chưa ra kết quả nên viết thư cho ông ngỏ ý muốn gặp.
Trái với ý nghĩ ông có thể lạnh lùng không trả lời, tôi đã được ông gặp mặt. Và, tất cả những gì ông hiểu, những gì sâu sắc tinh tế nhất, chưa viết ra được thành công trình, định lý, ông đã nói ra với tôi dù trên hình thức tôi là người đang cạnh tranh với ông. Từ sau đó, năm nào tôi cũng quay về nói chuyện với ông. Có lần học được nhiều, có lần không nhưng trong cuộc đời khoa học, tôi coi ông như người thầy thực sự.
PV: Việt Nam có rất nhiều học sinh giỏi đoạt giải cao trong các kỳ thi Quốc tế, nhưng rất ít những học sinh này đạt được đỉnh cao. Điều này, theo anh xuất phát từ nguyên nhân gì, nếu được đề xuất, kiến nghị, anh sẽ có kiến nghị gì?
GS. Ngô Bảo Châu: Con đường từ một học sinh chuyên toán, đến học sinh giỏi quốc tế, đến việc trở thành một nhà Toán học xuất sắc rất chông gai. Trong đó còn có cả yếu tố may mắn nữa. Bản thân tôi cũng có nhiều may mắn bất ngờ.
Tôi nghĩ, Nhà nước ta có quan tâm đến khoa học, dùng nhiều tiền ngân sách để cử nghiên cứu sinh đi học ở nước ngoài. Đó là cái ta phải trân trọng. Nhưng dường như vẫn thiếu một quy trình. Một người có bằng tiến sĩ vẫn chưa là một nhà khoa học lành nghề. Quá trình tự đào tạo của anh ta cần được tiếp diễn suốt cả cuộc đời khoa học, song song với nghiên cứu. Mục tiêu của Viện nghiên cứu và đào tạo cao cấp về Toán là hỗ trợ việc này. Viện cũng có nhiệm vụ tạo một môi trường nghiên cứu khoa học sôi nổi để cuốn hút các tiến sĩ trẻ quay về Việt Nam làm việc.
PV: Là người thành công từ rất sớm trên con đường nghiên cứu khoa học và sự nghiệp, anh có thể chia sẻ một chút bí quyết với các bạn trẻ hiện nay?
GS.Ngô Bảo Châu: Bí quyết chính theo tôi là lúc nào cũng phải giữ gìn được cho mình sự đam mê khoa học. Điều quan trọng nhất là công việc chứ không phải công danh hay tiền bạc. Trong khoa học, ở mức độ trung bình thì việc đánh bóng bản thân có thể có tác dụng. Nhưng, nếu để đạt một đỉnh cao thì điều đó không có tác dụng gì.
Hiếu Nguyễn (thực hiện)
| TIN LIÊN QUAN |
|---|