Hệ thống GD bậc cao Chile được thành lập trong thời kỳ chính quyền của cố Tổng thống Augusto Pinochet. Hệ thống này đa phần được tư nhân hóa và hiện nay đang gặp phải thái độ chống tư nhân hóa vốn đã thấm vào xã hội Chile.
Ý kiến của công chúng đã khiến Tổng thống mới đắc cử Michelle Bachelet cam kết xóa bỏ việc thu lợi nhuận từ GD bậc cao khi bà chính thức nhậm chức.
Nhóm lợi ích
Năm 1981, dù không có cuộc thảo luận hay bàn bạc nào, chính phủ quân chủ Chile đã tiến hành một cuộc cải cách GD bậc cao dựa trên nguyên lý rằng GD là một loại hàng hóa có thể tiêu thụ được. Ý tưởng này cho rằng thị trường GD bậc cao có thể tự điều chỉnh để đạt được sự cân bằng giữa cung và cầu.
Theo đó, các cơ sở GD bậc cao tư nhân mới đã mọc lên, được phép tăng học phí và các trường ĐH bắt đầu cạnh tranh với nhau để có được SV.
Tuy nhiên, mô hình GD bậc cao này đã không trở thành con đường tốt nhất dẫn đến việc tăng tính cạnh tranh cho đất nước, chưa kể đến việc cải thiện chất lượng dạy học hay làm giàu thêm tri thức cho công dân.
Thành công của hệ thống GD bậc cao không nên được đo lường bằng lợi ích kinh tế mà nó tạo ra cho những người đang kinh doanh trong ngành GD hay bằng các cơ hội đầu tư của các công ty xây dựng, quảng cáo… mà phải bằng lợi ích nó mang lại cho SV, gia đình các em và các thành viên khác trong xã hội.
Trong vài năm qua, hàng ngàn người Chile đã xuống đường nhiều lần, họ nói đã đến lúc phải xóa bỏ lợi nhuận trong GD bậc cao. Tuy nhiên, Những người đưa hệ thống này vào hoạt động và những người giàu lên vì nó, đã rất tích cực phản đối sự thay đổi này.
SV có được tự do lựa chọn?
Một trong những nguyên lý của hệ thống GD bậc cao hiện tại vốn đa phần bị tư nhân hóa là nó tạo sự tự do lựa chọn cho SV. Tuy nhiên, sự thật của vấn đề là ở Chile, không có tự do lựa chọn cho SV, trừ những em từ gia đình giàu có. SV với mức độ tài năng như nhau nhưng có hoàn cảnh kinh tế khác nhau sẽ có cơ hội khác nhau.
HS nghèo hơn sẽ vào học ở các trường ĐH kém chất lượng hơn và nhận được việc làm không tốt lắm. Dĩ nhiên hiện tượng này không phải chỉ có ở Chile, nhưng tại quốc gia này nó đặc biệt nghiêm trọng.
Sự khác biệt về vùng miền cũng tạo nên vấn đề, SV từ khu vực thủ đô quanh Santiago được tiếp cận với nhiều trường ĐH hơn so với những em ở phía bắc hay phía nam đất nước.
Do vậy, nói rằng hệ thống GD hiện tại cho SV tự do lựa chọn cũng không thực sự đúng mà sự lựa chọn đó được giới hạn bởi hoàn cảnh cá nhân.
Số lượng và chất lượng
Tại Chile, hơn 50% số người tuổi từ 18 - 24 đều học ĐH. Tuy nhiên, chỉ có 19,1% số người nghèo nhất và 93,3% số người giàu nhất học ĐH.
Ngoài ra, tỷ lệ bỏ học là khoảng 50%. Do đó mặc dù hầu hết SV Chile học ĐH ngày nay là thế hệ đầu tiên của gia đình họ vào ĐH nhưng rất nhiều người không bao giờ tốt nghiệp.
Chất lượng các trường ĐH Chile cũng không đồng đều, SV từ gia đình nghèo sẽ vào học tại các trường kém chất lượng hơn.
Chile có thể có một hệ thống GD bậc cao chất lượng. Tuy nhiên, vấn đề không nằm ở chỗ thiếu nguồn tài chính mà là lợi ích đang tập trung vào một số người từ giới đầu tư cho tới các học giả.
Người dân Chile nhấn mạnh họ không muốn một hệ thống GD bị thay đổi bởi các yếu tố thị trường. Cái mà họ muốn là một hệ thống chất lượng, dễ tiếp cận với mức học phí phải chăng ở mọi khu vực của đất nước.
Chile có các trường ĐH công như Arica ở phía bắc cho tới Punta Arenas ở phía nam mà nếu được cấp tài chính đầy đủ, có thể thực hiện được mong muốn trên.
Sự lựa chọn mà Chile có bây giờ là liệu các nguồn tài chính của đất nước có được dùng để làm giàu cho những ông chủ của các trường ĐH tư nhân và những nhà đầu tư của họ, hay cung cấp cho các trường công các phương tiện làm giàu đời sống SV, gia đình họ và các thành viên khác trong xã hội.
