Bệnh phần nhiều do phong nhiệt nhũ nga hoặc phong nhiệt hầu tý trị chưa khỏi, dây dưa kéo dài lâu ngày, tà nhiệt thương âm gây ra; hoặc sau bệnh ôn nhiệt dư tà chưa sạch gây nên.
Biện chứng: Hầu họng và trước sau ửng đỏ, có thể thấy nốt mủ trắng vàng, hoặc tiết chất mủ sắc trắng vàng. Cổ họng đau nhức kịch liệt, nhưng thường tái phát nhiều lần.
Lâm sàng phân hai thể:
Thể phế âm khuy hư:
Vùng họng khô nóng khó chịu, hơi đau, hơi ngứa, ho khan không đàm hoặc đàm ít mà dính, nuốt nghẹn, hầu hạch phì to ửng đỏ, luôn cả xung quanh, trên hầu hạch hoặc có nốt mủ sắc trắng vàng.
Thường sau trưa triệu chứng rõ rệt, và có thể gò má đỏ sau trưa, tinh thần mệt mỏi, lòng bàn tay chân nóng. Lưỡi đỏ hoặc khô ít rêu, mạch tế sác là thể phế âm khuy hư.
Nguyên tắc điều trị: Dưỡng âm thanh phế, tư thận giáng hỏa, thanh lợi yết hầu.
- Tại chỗ: Dùng nước muối ấm súc họng hoặc dùng viên ngậm thanh âm hoàn
- Thuốc sắc:
Bài 1: Ích khí thanh kim thang gia giảm
Bắc sa sâm 12g, thái tử sâm 12g, mạch đông 12g, huyền sâm 12g, xạ can 8g, tang bạch bì 12g.
Gia giảm: Ho khan: gia hạnh nhân 8g, xuyên bối mẫu 6g. Miệng hôi: gia thạch hộc 12g, tri mẫu 12g. Sắc uống ngày một thang.
Bài 2: Huyền sâm 15g, mạch đông 15g, sinh địa 15g, đan bì 10g, triết bối mẫu 10g, bạch thược 10g, bạc hà 6g, thảo quả 10g, sơn từ cô 10g. Sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang, chia 3 lần uống.
Thể thận âm hư tổn:
Vùng họng khô nóng khó chịu, hơi đau, nuốt nghẹn, miệng khô không thích uống nhiều, họng sưng đỏ, trên hầu hạch hoặc có nốt mủ sắc trắng vàng, có thể có chất mủ trắng vàng.
Kèm có choáng đầu hoa mắt, tai ù, tai điếc, lưng gối mỏi, hư phiền mất ngủ, lưỡi đỏ ít rêu, mạch tế sác là thể Thận âm hư tổn. Có thể dùng một trong các bài thuốc sau:
Bài 1: Tri mẫu 10g, hoàng bá 10g, thục địa 25g, đan bì 10g, ngưu tất 10g, địa cốt bì 10g, huyền sâm 10g, mạch đông 15g, thạch hộc 10g, phục linh 10g, sơn thù du 10g, trạch tả 10g, sơn dược 20g, sơn từ cô 10g. Sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang, chia 3 lần uống.
Bài 2: Thục địa 12g, huyền sâm 12g, hoàng bá 10g, xạ can 10g, đan bì 10g, thảo quả 10g, ngưu tất 6g, sơn từ cô 10g, địa cốt bì 10g. Sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang, phân 2 lần uống.
Châm cứu: Huyệt hợp cốc, khúc trì, túc tam lý, giáp xa... châm kim, kích thích vừa hoặc yếu, lưu kim 20-30 phút, mỗi ngày châm 1 lần, 7 ngày là 1 liệu trình.
