Kỳ 2: Xóa đi bất cập về nguồn sách, đội ngũ cán bộ thư viện!
(GD&TĐ) - Sự nghèo nàn về sách báo, sách tham khảo cũng như sách truyện, khó khăn về bài toán kinh phí, bất cập về cán bộ thư viện đã khiến cho hệ thống thư viện trường học ở nước ta hiện nay chưa phát huy hết vai trò và chức năng của mình. Làm thế nào để thư viện cuốn hút được học sinh là bài toán đặt ra của ngành GD&ĐT hiện nay.
Nghèo nàn về cơ sở vật chất
 |
| Thư viện chuẩn sẽ thu hút đông HS Ảnh K.K |
Danh mục đầu sách trong thư viện trường bao gồm sách giáo khoa, sách nghiệp vụ của giáo viên và sách tham khảo phải có đầy đủ tên sách theo danh mục sách dùng cho thư viện các trường phổ thông do Bộ GD&ĐT hướng dẫn hàng năm. Thư viện bổ sung các sách tham khảo trên theo khả năng kinh phí của từng đơn vị và theo hướng dẫn lựa chọn các đầu sách của các Vụ quản lý cấp học, bậc học của Bộ.
Bộ cũng qui định, mỗi thư viện cần đảm bảo diện tích tối thiểu là 50 m2 để làm phòng đọc và kho sách (có thể 1 hoặc một số phòng). Thư viện có các ấn phẩm báo Nhân dân, báo Giáo dục và Thời đại, tạp chí Giáo dục, tạp chí Thế giới mới và các loại báo, tạp chí, tạp san của ngành phù hợp với ngành học, cấp học. Ngoài ra còn có các loại báo, tạp chí khác phù hợp với lứa tuổi và bậc học của nhà trường, đảm bảo đủ các loại bản đồ, tranh ảnh GD, băng, đĩa giáo khoa do NXB Giáo dục xuất bản. Mỗi tên bản đồ, tranh ảnh được tính tối thiểu theo lớp, cứ 2 lớp cùng khối có 1 bản.
Nhưng trên thực tế, hệ thống thư viện trường học mới chỉ phát triển ở các thành phố lớn, vùng có điều kiện kinh tế phát triển. Bởi với đặc thù các trường vùng khó, đặc biệt 62 huyện nghèo nhất cả nước thì CSVC thư viện quá ư nghèo nàn, lạc hậu. Trong những chuyến công tác dễ nhận thấy sách báo quá ít. Những kệ sách báo nghèo nàn, cũ kỹ, thưa thớt. Thậm chí trưng bày chỉ là ấn phẩm báo chí xuất bản cách đó cả năm trời.
Cách bày biện các giá sách báo chưa hợp lý nên cũng chưa cuốn hút được HS. Đấy là chưa kể nhiều đầu sách từ nguồn quyên góp của HS, phụ huynh ít có giá trị sử dụng, chưa phục vụ được nhu cầu của thầy và trò bởi nó cũng chẳng có gì liên quan đến chuyên môn dạy và học.
Ông Hoàng Đức Minh, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Lai Châu cho biết: Hiện tại, hệ thống thư viện trường học của nhiều điểm trường trong tỉnh quá thiếu thốn về CSVC. Phần lớn thư viện mới chỉ là một gian nhà kho, dừng lại ở chức năng kho chứa sách giáo khoa cấp phát cho HS, trong khi yêu cầu thực tế một thư viện trường phải cần tới 3-4 gian nhà.
Thống kê của NXB Giáo dục Việt Nam, cách đây 3 năm cho thấy, trong tổng số 24.746 trường có thư viện, chiếm khoảng 85% nhưng chỉ có một nửa số này đạt chuẩn nhưng kinh phí đầu tư cho thư viện thời điểm đó là hơn 202 tỷ đồng, bình quân một trường học được đầu tư 7,4 triệu đồng.
Còn ở thời điểm hiện tại, theo ghi nhận của phóng viên thư viện các trường công lập mỗi năm cũng chỉ đầu tư thêm khoảng 10 triệu đồng để mua thêm sách báo, sách tham khảo. Mặc dầu, các trường ngoài công lập, số tiền đầu tư cho thư viện thường cao hơn nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế. Thư viện chưa hút được đối tượng HV, SV.
Tuy nhiên, với số tiền đầu tư cho thư viện ít ỏi như vậy, trong khi chi phí in ấn tăng, sách, báo tăng giá đã ảnh hưởng rất lớn đến việc mua sắm, đầu tư thêm cho thư viện của các nhà trường. Bởi chỉ một bộ sách tham khảo dành cho GV hoặc HS ở bất kỳ bộ môn cơ bản nào chí ít cũng tốn kém vài trăm ngàn. Hoặc đặt mua một loại ấn phẩm báo chí lên tới tiền triệu. Do tiền ít, việc đầu tư cho thư viện sẽ càng khó khăn cho các nhà trường.
5 năm trở lại đây, hàng loạt thư viện mở, thư viện thân thiện ra đời, hệ thống thư viện chuẩn trong trường học ngày càng tăng, đã đáp ứng phần nào văn hóa đọc. Đây cũng là do nỗ lực rất lớn của ngành GD&ĐT cũng như các địa phương đã tập trung xây dựng trường chuẩn quốc gia, trong đó có tiêu chí chuẩn thư viện trường học.
 |
| Cần coi thư viện trường học là nguồn phát triển tri thức cho học sinh |
Thủ thư vừa thiếu lại vừa yếu chuyên môn
Thực tế cho thấy, chất lượng đội ngũ cán bộ thư viện vẫn chưa đồng bộ, còn kiêm nhiệm, một số chưa đạt yêu cầu chuyên môn đề ra. Hiện nay, đội ngũ cán bộ thư viện các trường học phổ thông là gần 27.000 người, trong đó cán bộ chuyên trách chiếm 41,7%, cán bộ thư viện kiêm nhiệm là 58,3%.
Đa số cán bộ thư viện trường học chưa qua trường lớp nghiệp vụ đào tạo chuyên môn. Một số ít đã được công ty Sách- Thiết bị trường học tổ chức tập huấn nhưng cũng chỉ dừng ở phần việc quản lý, bảo quản, cho mượn sách báo, ít quan tâm tới nâng cao nghiệp vụ phục vụ tốt hơn nhu cầu của GV và HS tại thư viện trường.
Thế nhưng, đối với trường có ít hay nhiều lớp học, có thư viện lớn hay nhỏ, có thiết bị nhiều hay ít đều chỉ có một biên chế “hai trong một”, vừa làm thư viện vừa quản lý thiết bị trường học. Nếu ở một trường có khoảng 30 lớp trở lên sẽ là gánh nặng và quá tải.
Hơn nữa, người làm công tác thư viện chuyên trách ngoài lương lại không được hưởng phụ cấp 30%/tháng dành cho GV và cán bộ thư viện kiêm nhiệm, không được hưởng phụ cấp độc hại. Vì vậy, nhiều người không mặn mà với công việc của một thủ thư, chỉ muốn làm tạm thời, nếu có cơ hội là thay đổi.
Với những hạn chế hiện nay, thật khó có thể phát huy được hết hiệu quả của công tác thư viện trường học. Thư viện lúc này sẽ chỉ tồn tại như một hình thức cần phải có, chứ không tác động và hỗ trợ được cho hoạt động giảng dạy và học tập vẫn còn ở mức khiêm tốn.
| Cần coi thư viện trường học là nguồn phát triển tri thức cho học sinh - Hiện nay, đội ngũ cán bộ thư viện các trường học phổ thông là gần 27.000 người, trong đó cán bộ chuyên trách chiếm 41,7%, cán bộ thư viện kiêm nhiệm là 58,3%. - Nhiều thư viện trường ĐH có số lượng chưa đạt đến 10.000 đơn vị bảo quản tài liệu có giá trị, tài liệu chuyên sâu; tài liệu mới, tài liệu nước ngoài thường rất ít. - Cơ sở vật chất chật hẹp và thô sơ, vẫn còn nhiều thư viện đại học sử dụng trụ sở, trang thiết bị của những năm giữa thế kỷ XX. |
Vũ Kiệt
