6.000 m2 đất "vàng" vào tay tư nhân
Theo Kết luận điều tra của Cơ quan CSĐT Bộ Công an, khu đất 6.000 m2 số 2-4-6 Hai Bà Trưng (Q.1, TPHCM), có vị trí rất đắc địa với ba mặt tiền (đường Thi Sách, Đông Du và Công trường Mê Linh). Sau năm 1975, khu đất được Chính phủ giao cho Bộ Lương thực và Thực phẩm (sau là Tổng Công ty Bia Rượu Nước giải khát Sài Gòn - Sabeco) quản lý.
Đến năm 2007, Tổng Công ty Bia Rượu Nước giải khát Sài Gòn cổ phần hóa thành Tổng Công ty Sabeco, phải nộp tiền thuê đất cho Nhà nước để sản xuất kinh doanh. Bộ Công Thương là đại diện chủ sở hữu Nhà nước đối với phần vốn góp tại Sabeco (89,5%), quản lý vốn Nhà nước thông qua Bộ phận quản lý vốn Nhà nước gồm nhiều cá nhân. Khu đất 2-4-6 được đưa vào giá trị doanh nghiệp, nhưng Sabeco chưa nộp tiền sử dụng đất.
Theo đề nghị của Sabeco, tháng 12/2007, Văn phòng UBND TPHCM thông báo kết luận của Phó Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Hữu Tín "chấp thuận, giao Sabeco làm chủ đầu tư dự án xây dựng khu phức hợp". Sabeco có trách nhiệm nộp tiền sử dụng đất theo giá thị trường.
Trước đó, tháng 2/2007, HĐQT Sabeco có nghị quyết thống nhất chủ trương thành lập Công ty CP Bất động sản Sabeco (Sabeco Land). Vốn điều lệ là 480 tỷ đồng nhằm để thực hiện dự án trên. Tháng 9/2012, ông Phan Đăng Tuất (Chủ tịch HĐQT, phụ trách Bộ phận quản lý vốn Nhà nước tại Sabeco) có công văn đề nghị Bộ Công Thương làm việc với UBND TPHCM, cho công ty được gia hạn nộp tiền quyền sử dụng đất. Tuy nhiên, đến tháng 6/2013, do dự án này vẫn còn nằm trên giấy, Bộ Công Thương đã có văn bản chỉ đạo giải thể Sabeco Land.
Đến tháng 4/2014, Bộ phận quản lý vốn Nhà nước tại Sabeco do ông Tuất và nhiều thành viên ký công văn đề xuất Bộ Công Thương cho hợp tác với nhóm nhà đầu tư mới. Thành lập công ty cổ phần để tiếp tục thực hiện dự án nhằm tránh lãng phí sử dụng khu đất.
Phương án đề xuất là Sabeco góp 26% vốn điều lệ (18% tiền mặt và 8% giá trị lợi thế). Các cổ đông còn lại góp vốn bằng tiền mặt và nộp 1.236 tỷ đồng tiền sử dụng đất cùng tiền nộp phạt quá hạn. Các cổ đông còn lại cam kết thu xếp nguồn tiền cho việc triển khai dự án theo đúng tiến độ. Sabeco sẽ chuyển giao quyền sử dụng khu đất cho công ty cổ phần này.
Ngày 17/6/2014, ông Phan Chí Dũng (Vụ trưởng Công nghiệp nhẹ, Bộ Công Thương) tham mưu cho bà Hồ Thị Kim Thoa (Thứ trưởng Bộ Công Thương) trả lời đề xuất của Sabeco. Ba ngày sau, bà Thoa ký công văn đồng thời bổ sung ý kiến của Bộ trưởng vào văn bản: Bộ Công Thương đồng ý với đề nghị của Bộ phận quản lý vốn Nhà nước về việc lựa chọn nhóm nhà đầu tư mới thay thế nhà đầu tư cũ để triển khai dự án... Bộ phận quản lý vốn Nhà nước có ý kiến với HĐQT và Ban điều hành khẩn trương triển khai dự án.
Ngày 11/2/2015, hợp đồng hợp tác đầu tư giữa Sabeco và nhóm các nhà đầu tư được ký kết. Đến 30/6/2015, Sabeco Pearl mới nhận được quyết định cho thuê đất.
Tháng 10/2015, dự án đã xin được điều chỉnh mục tiêu đầu tư thành "đầu tư xây dựng và kinh doanh trung tâm hội nghị, thương mại - dịch vụ, văn phòng, officetel và căn hộ bán". Tên dự án trước đó là "xây dựng khu phức hợp 6 sao, trung tâm hội nghị - hội thảo và cao ốc văn phòng cho thuê".
Sai phạm nghiêm trọng
Đến tháng 6/2016, Sabeco thoái vốn bằng cách bán đấu giá 14.733.342 cổ phần cho chính các cổ đông sáng lập, thu về gần 195 tỷ đồng. Ngày 11/6/2018, ba cổ đông còn lại cũng thoái sạch vốn khỏi Sabeco Pearl. Toàn bộ số cổ phần của công ty này (cũng là chủ đầu tư của dự án) rơi vào tay các cá nhân là ông Ngô Văn An (nắm 98,53% vốn điều lệ), ông Trần Quang Huy (0,49%) và bà Nghiêm Thị Hương (0,98%).
Theo cơ quan giám định, giá trị quyền sử dụng đất thời điểm Bộ Công Thương phê duyệt giá sàn 13.247 đồng/cổ phần (1/4/2016). Theo chỉ tiêu quy hoạch của thành phố có thêm chức năng căn hộ ở là hơn 2.505 tỷ đồng. Giá trị quyền sử dụng đất thời điểm cơ quan điều tra khởi tố vụ án tháng 11/2018 là hơn 3.816 tỷ đồng. Đây cũng là hậu quả thiệt hại đặc biệt lớn cho ngân sách Nhà nước được cơ quan điều tra xác định do hành vi sai phạm của các bị can trong vụ án gây ra.
Trong vụ án này, các bị can Nguyễn Hữu Tín (cựu Phó Chủ tịch UBND TPHCM), Đào Anh Kiệt (cựu Giám đốc Sở TN&MT TPHCM), Trương Văn Út (cựu Phó Trưởng phòng Quản lý đất, Sở TN&MT TPHCM), Lê Văn Thanh (cựu Phó Chánh Văn phòng UBND TPHCM), Nguyễn Thanh Chương (cựu Trưởng phòng Đô thị, Văn phòng UBND TPHCM), Nguyễn Lan Châu (cựu chuyên viên Phòng Quản lý đất Sở TN&MT TPHCM), Lâm Nguyên Khôi (cựu Phó Giám đốc Sở KH&ĐT), Nguyễn Quang Minh (cựu Trưởng phòng Hạ tầng Sở KH&ĐT TPHCM) bị đề nghị truy tố về tội vi phạm các quy định về quản lý đất đai theo Điều 229 BLHS 2015.
Trước đây, tháng 11/2016, Ban Bí thư thi hành kỷ luật bằng hình thức cách chức Bí thư Ban Cán sự Đảng Bộ Công Thương trong thời gian 2011 - 2016 đối với ông Vũ Huy Hoàng. Ban Bí thư kết luận ông Hoàng chịu trách nhiệm chính về những vi phạm, khuyết điểm của Ban Cán sự Đảng Bộ Công Thương…
Các vi phạm, khuyết điểm của ông Vũ Huy Hoàng đã gây hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến uy tín của Ban Cán sự Đảng Bộ Công Thương. Tháng 1/2017, ông Hoàng bị xóa tư cách nguyên Bộ trưởng Bộ Công Thương.
Trong khi đó, bà Hồ Thị Kim Thoa đã bị Ủy ban Kiểm tra Trung ương kỷ luật cảnh cáo. Cơ quan kiểm tra xác định các vi phạm, khuyết điểm của bà Thoa diễn ra trong thời gian bà giữ các chức vụ Bí thư Đảng ủy, Giám đốc Công ty cổ phần Bóng đèn Điện Quang, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Bóng đèn Điện Quang (từ tháng 1/2004 đến tháng 5/2010). Đến tháng 8/2017, Bộ Công Thương đã ban hành quyết định về việc bà Hồ Thị Kim Thoa nghỉ hưu. Hiện bà Hồ Thị Kim Thoa được xác định là đã bỏ trốn ra nước ngoài và đang bị truy nã.
