Nhà Vừ Mí Kỵ ở xã Sủng Là, một trong những vùng khó khăn của huyện Đồng Văn (Hà Giang). Gia đình Kỵ lại đông, có 8 anh chị em nên cuộc sống càng thêm khó khăn. Ngoài Kỵ chỉ còn 2 em nhỏ là được đi học.
Do ở vùng sâu, vùng xa ít có điều kiện tiếp xúc với người ngoài bản nên những năm học cấp I, Kỵ phải vật lộn để học tiếng phổ thông.
“Cấp 1 em học ở điểm trường ngay trong thôn, chỉ có lên lớp mới nói tiếng Việt, còn khi về nhà hay lúc vui chơi với bạn bè đều nói tiếng dân tộc nên cũng khó để theo kịp, chỉ đạt học lực trung bình.
Đến khi lên cấp 2, em học ở Trường nội trú Phó Bảng, lúc ấy mới thấy là mình thua kém bạn bè nhiều lắm. Có lúc em đã định bỏ học để ở nhà làm phụ bố mẹ rồi, nhưng bố mẹ em không cho, đồng thời các thầy, cô giáo động viên rất nhiều. Lúc đó em mới nghĩ là tại sao các bạn học được mà mình lại không học được, và em đã quyết tâm học tập để theo kịp các bạn”.
Nhờ quyết tâm, sức học của Kỵ ngày càng khá hơn. Từ học lực trung bình, Kỵ vươn lên thành học sinh khá, giỏi. Lên lớp 9, Kỵ được chọn tham gia thi học sinh giỏi cấp tỉnh môn Lịch sử và đã đoạt giải Nhì. Nhờ những nỗ lực học tập đó mà em được xét tuyển vào Trường Vùng cao Việt Bắc ở Thái Nguyên.
Trường cách nhà hơn 350km, gia đình lại không có điều kiện chu cấp nên chỉ vào dịp nghỉ hè và tết Kỵ mới về thăm nhà. “Mỗi dịp về nhà, em không mang sách vở về vì chẳng có thời gian để học. Từ sáng sớm tới tối mịt đều lên nương giúp bố mẹ.
Em cũng là người duy nhất trong thôn đi học lên cao vì các bạn ở quê em cứ học hết cấp 2 là ở nhà, lấy vợ, rồi được bố mẹ chia đất cho làm ăn... Nhiều khi các bạn cũng chọc ghẹo nhưng em đã quyết tâm rồi, có học mới thay đổi cuộc sống của mình được, không phải nghèo khó như đời bố mẹ mình” - Kỵ chia sẻ.
Trong 3 năm học THPT, Vừ Mí Kỵ giành được 2 Huy chương Bạc tại kỳ thi Olympic duyên hải – đồng bằng Bắc Bộ và kỳ thi Hùng Vương.
Em cũng là học sinh người Mông đầu tiên của Trường phổ thông Vùng cao Việt Bắc đoạt được giải Nhì cấp quốc gia môn Lịch sử, mang lại niềm tự hào cho ngôi trường và các thầy, cô giáo. Kỵ bảo: “Em rất có hứng thú khi học môn sử vì các thầy cô giảng rất dễ hiểu, dễ nhớ và có nhiều câu chuyện hay về lịch sử đất nước mình”.
Trước kỳ thi đại học, Kỵ nói với bố mẹ: “Bố mẹ lo cho con xuống Hà Nội để thi vào Học viện An ninh, vì học trường ngoài tốn tiền lắm. Nếu con không đậu thì con sẽ không đi học nữa, ở nhà giúp bố mẹ làm nương…”.
Tin tưởng Kỵ, bố mẹ đã vay 5 triệu đồng để đưa Kỵ xuống Hà Nội thi đại học. Kết quả là em thi được 23,5 điểm, cộng thêm điểm ưu tiên, Kỵ được tổng cộng 29 điểm- một số điểm rất điểm cao.
Giờ thì Vừ Mí Kỵ đã trở thành tân sinh viên của Học viện An ninh. Vào ngày 1.11 này, em vinh dự là một trong số 111 học sinh DTTS được vinh danh trong lễ tuyên dương học sinh DTTS đoạt giải cao trong kỳ thi học sinh giỏi quốc gia và đỗ điểm cao, thủ khoa đại học, cao đẳng năm học 2013 - 2014, tại Bảo tàng Hồ Chí Minh (Hà Nội) do Ủy ban Dân tộc tổ chức.
