Nỗi sợ hãi hiện hữu này cũng bị lợi dụng làm công cụ cho các mục đích chính trị và xã hội ở Haiti. Trong giai đoạn những năm 1957-1984 của chế độ Duvalier hà khắc, có tin đồn rằng một nhân vật tàn bạo và độc ác có tên là Tonton Macoute đã thuê rất nhiều pháp sư bokor quyền lực và sử dụng nỗi sợ hãi bị biến thành zombi để dập tắt sự phản kháng của những người dân mê tín.
Hiện tượng chuyển hóa thành xác sống bắt đầu du nhập vào giới tri thức của xã hội phương Tây trong suốt thời gian chiếm đóng của Mỹ tại Haiti, giữa những năm 1915-1934, khi mà những người lính Mỹ mang về đất liền những câu chuyện về ma thuật đen và những xác chết sống lại một cách thần kì.
Tại thời điểm đó, các báo cáo đã không được thực hiện nghiêm túc và hầu như được coi là những câu chuyện kì lạ, ma quái chốn đô thị và những câu chuyện dân gian khó tin.
Những câu chuyện kì dị này khơi nguồn sáng tạo cho những ấn phẩm truyện tranh màu mà trong đó zombi được miêu tả nhưng những quái vật khát máu, chuyên ăn thịt sống như chúng ta biết đến bây giờ.
Các xác sống thu hút trí tưởng tượng của công chúng và dần dần trở thành những sinh vật biểu tượng kinh dị nổi tiếng. Tuy nhiên, chỉ có một số người chú ý về các thông tin về xuất sứ của xác sống từ Haiti và tự hỏi rằng liệu có bao nhiêu phần trăm sự thật từ những câu chuyện kinh dị về xác sống?
Một trong những cuộc thám hiểm đầu tiên về xác sống ở Haiti đã được thực hiện vào năm 1937, do một nhà nhân chủng học và nghiên cứu về văn hóa dân gian người Mỹ tên là Zora Neale Hurston.
Trong cuộc hành trình tìm kiếm bằng chứng của Hurston ở Haiti, các nhà nghiên cứu đã gặp trường hợp một người phụ nữ tên là Felicia Felix-Mentor, người bị dân làng cho là xác sống.
Người dân địa phương ở đây giải thích rằng người phụ nữ đã chết vào năm 1907 và 20 năm sau bà trở lại với hình dạng là một xác sống.
Người phụ nữ này có tình trạng tinh thần bị hạn chế, không có khả năng hoạt động thể chất linh hoạt, rất giống với miêu tả về những xác sống.
Hurston đã tiếp tục điều tra và thu thập chứng cứ, rồi có tin đồn cho rằng, bà đã đi đến kết luận - nguyên nhân của hiện tượng xác sống này không phải là do ma thuật đen, mà có nguồn gốc từ dược chất bên ngoài.
Nói cách khác, Hurston tin rằng có tồn tại một số loại chất độc hoặc thuốc đã được sử dụng để tạo ra trạng thái như đã chết của nạn nhân.
Có lẽ cuộc thám hiểm nổi tiếng nhất để tìm hiểu về xác sống ở Haiti là của nhà thực vật học, dân tộc học, nhân chủng học Wade Davis. Ông đã đến Haiti vào năm 1982 để điều tra về một trường hợp kì lạ bị đồn thổi là xác sống, người này có tên là Clairvius Narcisse.
Narcisse được cho là đã bị chính người anh ruột biến thành xác sống vì không chịu bán đất cho anh ta. Naricisse đã bị bắt trở thành nô lệ lao động, cùng với các zombi của một bokor khác trong một đồn điền trồng mía vào năm 1962.
Ông đã làm việc một cách vô thức và có tình trạng như một xác sống trong suốt 16 năm, cho đến khi cái chết của bokor đã giải thoát ông khỏi cuộc sống nô lệ này.
Sau đó, Narcisse dần dần sáng suốt trở lại và trở về ngôi làng của mình. Ban đầu, người chị đã không thể nhận ra ông, nhưng sau đó bà đã bị thuyết phục, khi ông kể về ký ức tuổi thơ mà chỉ họ mới biết.
Dân làng đã bị sốc bởi vì vào thời điểm này Narcisse được cho là đã chết trong suốt 18 năm. Narcisse giải thích cho những người dân đang hoang mang rằng ông đã chết, đã được chôn cất, và đã bị một bokor đánh cắp linh hồn và hồi sinh cho ông để ông làm việc tại đồn điền.
Vụ việc cực kì khó lí giải theo hướng khoa học, bởi trên thực tế là các bác sĩ đã kiểm tra xác chết của Narcisse khi ông qua đời và đã chính thức tuyên bố rằng ông đã chết. Narcisse đã được ghi lại và được nhìn nhận như một bằng chứng khoa học rõ ràng về sự tồn tại của xác sống.
Bản thân Wade Davis là một nhà nghiên cứu từng học ở Harvard và là nhà nhân chủng học quan tâm đến niềm tin lâu đời của các bộ lạc, cùng các loại dược thảo trong dân gian có dược chất ảnh hưởng đến thần kinh.
Davis thực hiện cuộc hành trình đến Haiti theo yêu cầu của TS Nathan S. Kline, người đã nghe nói về trường hợp của Narcisse và tin rằng đó là kết quả của một số loại dược chất chưa được biết đến, có dược tính mạnh mẽ tạo ra trạng thái chết giả.
Kline muốn thu thập mẫu vật của loại thảo dược này và phân tích chúng nhằm khai thác được các dược tính tiềm năng của chúng. Ông hy vọng Davis có thể tìm thấy nguồn gốc của dược thảo này và đưa nó đến Mỹ để nghiên cứu.
Davis cũng đồng ý rằng có thể có một số chất đã được dùng cho việc tạo ra các xác sống và ông quyết định đến Haiti vào năm 1982 để bắt đầu điều tra.
Sau khi nói chuyện với người dân địa phương lần đầu tiên, Davis được biết rằng, việc biến thành xác sống phải sử dụng đến ma thuật đen và phép thuật của một bokor.
Không ai đề cập đến bất kỳ loại thuốc nào khiến Davis, người không tin những lý lẽ hoang đường và các hiện tượng siêu nhiên trở nên chán nản.
Tuy nhiên, sau khi điều tra thêm, Davis quan sát thấy rằng các bokor thường xuyên sử dụng một loại bột đặc biệt được làm từ hỗn hợp phức tạp gồm các phần của cây lá và động vật nghi lễ của họ. Davis hoàn toàn tin rằng hỗn hợp này có một số tác dụng dược lý ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình chuyển hóa thành xác sống của nạn nhân.
Davis cho rằng, những "bột zombi" này có chứa một loại chất độc thần kinh mạnh mẽ có nguồn gốc từ cá nóc được gọi là tetrodotoxin.
Ông đưa ra giả thuyết bột độc hại đã bị nạn nhân hấp thụ qua nhiều cách khác nhau như qua thực phẩm, bôi lên da, hoặc thậm chí bụi trong không khí bị hít vào.
Ở liều dùng không gây chết người, tetrodotoxin gây nên trạng thái tê liệt và hiện tượng chết giả, có đặc điểm như nhiệt độ cơ thể thấp, hơi thở giảm mạnh, nhịp tim rất chậm và yếu ớt, hầu như không thể thấy. Trong trạng thái như vậy, nạn nhân được các nhân chứng cho rằng đã chết và họ sẽ được chôn cất sau đó.
Nạn nhân sẽ đánh thức khi chất độc được đưa ra ngoài và bị kiểm soát bởi một loại thảo dược làm từ cây Datura, cây cà độc dược, còn thường được gọi là cây Jimsons.
Loại thảo dược này có tác dụng an thần mạnh và sẽ khiến con người như chìm trong trạng thái hôn mê, dễ dàng bị kiểm soát tâm trí.
Davis cho rằng, chủ nhân của các xác sống sẽ tiếp tục giữ nạn nhân trong trạng thái mơ màng, dễ bị kiểm soát này thông qua việc thường xuyên sử dụng các chất độc lên họ.
Trong trường hợp của Narcisse, Davis cho rằng, người đàn ông đã dần dần lấy lại ý chí và tinh thần của mình vì cái chết của Bokor đã giúp ông thoát khỏi chất độc kiểm soát ý chí đó.
Davis đã lùng sục khắp "thế giới ngầm" của Voodoo ở Haiti và cuối cùng ông đã thu được 8 mẫu của chất bột phép để phân tích. Khi các mẫu bột này đã được phân tích hóa học, người ta tìm thấy các thành phần kỳ lạ khác như cóc khô, mảnh sọ, thằn lằn và nhện.
Chúng thực sự chứa tetrodotoxin giống như Davis đã dự đoán. Hơn nữa, nó gây ra trạng thái lờ đờ và bất động của con khỉ khi được dùng bột trong phòng thí nghiệm.
Davis đã được tán dương rộng rãi vào thời điểm đó, vì ông đã cung cấp thông tin và giải thích một cách khoa học hợp lý cho những bí ẩn về xác sống.
Sau này, ông đã viết một cuốn sách về chuyến đi và nghiên cứu của mình với tên gọi Quỷ dữ và Cầu vồng được chuyển thể thành một bộ phim kinh dị cùng tên...
