(GD&TĐ) - Trẻ em xưa nay vẫn có thói quen học thuộc lòng. Cách học này có tác dụng là giúp các em rèn luyện trí nhớ. Tuy nhiên, tôi nhớ rằng, trong lớp của tôi mấy chục năm về trước, có những bạn không thể trả bài được mặc dù hoàn toàn thuộc bài. Đơn giản, các bạn quên mất từ đầu tiên. Tôi thiết nghĩ, bằng cách học này, vô hình trung chúng ta đã khiến các em quen với kiểu “học vẹt”.
 |
| HS Trường THCS Đồng Lê (Tuyên Hóa, Quảng Bình) ôn tập bằng bản đồ tư duy |
1. Trong thế kỷ 21 này, không ai là không biết rằng bộ não chúng ta chia làm hai phần, 2 bán cầu: trái và phải. Bán cầu não trái liên quan đến tư duy logic và lý trí. Bán cầu não phải liên quan đến cảm xúc và sự tưởng tượng. Chúng ta cũng đều biết rằng ai cũng thông minh, đứa bé nào cũng thông minh, nhưng chúng ta chưa biết cách tự giúp mình và giúp người khác sử dụng trí tuệ và bộ não tuyệt vời. Bộ sách “Dạy tốt học tốt bằng bản đồ tư duy” gồm 5 cuốn do Nhà xuất bản Giáo dục ấn hành của hai tác giả Trần Đình Châu và Đặng Thu Thủy đã giới thiệu những phương pháp khoa học, đơn giản nhất để áp dụng bản đồ tư duy vào trường học, giúp người dạy và người học sáng tạo.
Điểm nổi bật và đáng ghi nhận mà tôi thấy được từ những cuốn sách và công trình nghiên cứu của 2 nhà giáo này là khi phổ biến vào nhà trường họ đã làm đơn giản hóa mọi việc. Với các hướng dẫn rất cụ thể của họ, vấn đề hoặc bài học trở nên rất dễ nhìn và dễ viết, dễ xem và dễ đọc, dễ làm và dễ hiểu. Cách làm này góp phần tạo hứng thú học tập và khả năng sáng tạo của học sinh, phát huy tối đa tiềm năng ghi nhớ của bộ não, giúp các em phát triển và kết nối 2 bán cầu não tốt nhất, hướng tới phát triển đa trí tuệ.
2. Tôi có may mắn đến trường THCS Tô Hoàng, một trong những nơi đã ứng dụng sớm nhất công trình nghiên cứu này vào việc học và chơi của các con. Ngay trước cổng trường đã là 1 bản đồ tư duy (BĐTD)giới thiệu phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực” của nhà trường. Trong các lớp học có bản đồ tư duy. Các chương trình vui chơi giải trí của các em cũng được “bản đồ tư duy hóa”. Cô Thuận, hiệu trưởng và các cô giáo của trường rất hồ hởi vì kết quả học tập của các em, vì trí tuệ của các học trò được phát triển toàn diện.
Việc ứng dụng bản đồ tư duy vào dạy môn Văn thật khó tưởng tượng với rất nhiều người. Cô giáo Lê Thị Hằng, (Trường THCS Tô Hoàng, Hà Nội) cho biết: “Đặc trưng của bộ môn Văn là nó phải thấm vào người nghe, người học bằng cái âm vang của ngôn ngữ. Vì thế, nếu chỉ bằng BĐTD không thôi thì nó sẽ không để lại được điều gì. Do đó, chúng tôi mới chọn sự kết hợp BĐTD với lời bình giảng của giáo viên. Và khi chúng tôi kết hợp BĐTD tôi cũng muốn nó mang tính hình tượng thì nó sẽ tác động mạnh đến cảm xúc của các em, nhất là các em đang còn nhỏ. Trong khi đấy bài học còn đưa ra những triết lí rất là sâu sắc. Và như vậy thì BĐTD có một sự tác động mạnh mẽ đến nhận thức và cảm xúc của các em nhỏ.”
Ứng dụng BĐTD vào học tập và cuộc sống, từ đó các em (và cả chúng ta nữa) có thể phát triển ra vô hạn những ý tưởng tuyệt vời. Không chỉ vậy, những ý tưởng này được liên kết với nhau rất lô gic, khoa học, ngắn gọn.
Tôi vô cùng ngạc nhiên khi ngay cả Trường THCS Hương Sơn, (Lạng Giang, Bắc Giang), nơi có đến 70% là học sinh các dân tộc ít người cũng ứng dụng rất hiệu quả công trình này.
| “Đây là sơ đồ tư duy đầu tiên tôi vẽ về Việt Nam. Hình ảnh trung tâm ở chính giữa là hình đất nước các bạn, hình chữ S với hai trung tâm lớn là thủ đô Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Về mặt địa lí và văn hóa, các bạn thật giàu có. Ở mỗi nhánh chính này chúng ta có nhiều nhánh nhỏ khác như âm nhạc, văn học và múa. Tương lai của Việt Nam chính là 24 triệu trẻ em đang cần học cách học. Các em sẽ đem niềm đam mê tri thức mà Việt Nam đã có sẵn áp dụng vào việc học để đưa đất nước tiến lên như hình xoáy ốc này.” Tony Buzan, “ông tổ” của Bản đồ tư duy |
TS NGUYỄN MẠNH HÙNG
(Ủy viên BCH TƯ Hội Xuất bản Việt Nam)
