Nỗ lực của hàng trăm nhà khoa học từ khoảng 30 viện nghiên cứu trên toàn cầu đã mang lại một "câu chuyện hoàn chỉnh về sự giãn nở của vũ trụ" - Will Percival thuộc Đại học Waterloo ở Ontario (Canada) cho biết.
Dự án được khởi động từ hơn 2 thập kỷ trước và các nhà nghiên cứu đã ghi lại sự giãn nở của vũ trụ một cách chính xác nhất trong phạm vi rộng nhất từ trước đến nay. Bản đồ dựa trên kết quả mới nhất của chương trình khảo sát mở rộng về quang phổ dao động Baryon (eBOSS) thuộc dự án Trạm quan sát bầu trời kỹ thuật số Sloan (SDSS) đặt tại bang New Mexico (Mỹ), với dữ liệu thu thập từ kính viễn vọng trong hơn 6 năm.
Vũ trụ mới sinh sau Big Bang tương đối nổi tiếng thông qua các mô hình lý thuyết mở rộng và quan sát nền vi sóng vũ trụ - bức xạ điện từ của vũ trụ sơ sinh. Các nghiên cứu về thiên hà và đo khoảng cách cũng góp phần giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về sự giãn nở của vũ trụ trong hàng tỷ năm.
Theo Chuyên gia Kyle Dawson từ Đại học Utah, người đã công bố bản đồ vào ngày 20/7 cho biết, các nhà nghiên cứu đã giúp lấp đầy một "khoảng trống rắc rối" về lịch sử giãn nở của vũ trụ nằm trong khoảng giữa dài 11 tỷ năm. Sau "5 năm quan sát liên tục, chúng tôi đã làm việc để lấp đầy khoảng trống đó và chúng tôi đang sử dụng thông tin đó để cung cấp một số tiến bộ đáng kể nhất trong ngành vũ trụ học trong thập kỷ qua" - ông cho biết thêm.
Nhà vật lý vũ trụ Jean - Paul Kneib tại Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ (EPFL), người khởi xướng eBOSS vào năm 2012 cho biết mục tiêu của các nhà khoa học là tạo ra bản đồ 3D hoàn chỉnh nhất xuyên suốt vòng đời vũ trụ. Đây là lần đầu tiên các nhà nghiên cứu vẽ lại các thiên thể biểu thị sự phân bố vật chất trong vũ trụ xa xôi. Bản đồ cho thấy các sợi vật chất và khoảng trống xác định chính xác hơn cấu trúc của vũ trụ kể từ thuở sơ khai, khi chỉ mới 380.000 năm tuổi.
Đối với phần bản đồ liên quan đến vũ trụ sáu tỷ năm trước, các nhà nghiên cứu đã quan sát các thiên hà lâu đời nhất và đỏ nhất. Đối với các thời đại xa hơn, họ tập trung vào các thiên hà trẻ nhất - những thiên hà xanh. Bản đồ 3D cho thấy quá trình giãn nở của vũ trụ đã bắt đầu tăng tốc vào một thời điểm nào đó trong lịch sử và quá trình đó vẫn chưa dừng lại.
Các nhà nghiên cứu cho biết điều này dường như là do sự hiện diện của năng lượng tối, một yếu tố vô hình phù hợp với thuyết tương đối của Albert Einstein nhưng nguồn gốc của nó vẫn chưa được hiểu rõ.
Các nhà vật lý thiên văn đã biết trong nhiều năm rằng, vũ trụ đang giãn nở nhưng chưa thể đo được tốc độ giãn nở với độ chính xác cao. So sánh các quan sát eBOSS với các nghiên cứu trước đây về vũ trụ sơ khai đã cho thấy, sự khác biệt trong ước tính về tốc độ giãn nở.
Tốc độ hiện được chấp nhận, được gọi là "hằng số Hubble", thấp hơn 10% so với giá trị được tính từ khoảng cách giữa các thiên hà gần chúng ta nhất.
